Tháng cô hồn là gì? Quan điểm của Phật giáo về ‘tháng cô hồn’

Tháng cô hồn theo quan niệm dân gian

Từ xưa đến nay, dân gian vẫn quan niệm rằng tháng 7 âm lịch hàng năm là tháng cô hồn. Điều này bởi lý do từ ngày 2/7 – 14/7 chính là ngày ma quỷ được Diêm Vương mở cổng trở về dương gian thăm lại nơi cũ. Dân gian quan niệm ngày rằm tháng 7 chính là ngày “xá tội vong nhân”. Do đó vào ngày này, người trần gian phải cúng cháo, gạo, muối cho quỷ đói để không bị chúng quấy nhiễu.

Nguồn gốc tháng cô hồn

Quan niệm về tháng cô hồn trong dân gian bắt nguồn từ Đạo giáo của người Trung Quốc. Họ cho rằng, từ ngày 2/7 âm lịch, Diêm Vương sẽ bắt đầu mở Quỷ Môn Quan cho quỷ đói được trở về dương gian. Sau đó, cánh cửa sẽ đóng lại đúng vào đêm 14/7 âm lịch. Để tránh quỷ đói quấy phá cuộc sống, người dân nên cúng cháo, gạo…

Ở Việt Nam, cúng cô hồn là một tín ngưỡng tâm linh truyền thống được truyền từ đời này qua đời khác. Người Việt quan niệm cả tháng 7 âm lịch đều là tháng cô hồn, ngày nào cũng cần phải cúng bái.

Nhiều người cho rằng, con người có hai phần: hồn và xác. Một người mất đi nhưng phần hồn vẫn còn tồn tại. Có người được đầu thai chuyển kiếp, có người bị đày vào địa ngục làm quỷ đói nhũng nhiễu dương gian. Vì vậy, các gia đình cúng cô hồn để cầu bình an, làm ăn thuận lợi. Đồng thời, trong tháng 7 âm lịch, người ta sẽ kiêng kị làm các việc lớn như dựng nhà, cưới hỏi, mua sắm, đầu tư làm ăn…

Quan điểm của Phật giáo về tháng cô hồn

Dựa theo kinh Vu lan với sự tích Tôn giả Mục Kiền Liên cứu mẹ, nhân ngày chúng Tăng mãn hạ Tự tứ, các Phật tử phát tâm cúng dường mười phương Tăng, hồi hướng công đức phước báo nguyện cầu âm siêu dương thái. Nhân dịp này, các Phật tử còn thiết lễ cúng kiếng ông bà cha mẹ quá vãng, đồng thời trải lòng bi mẫn sắm sanh lễ vật bố thí chư vị quỷ thần (người âm nói chung), thường gọi là thí thực cô hồn. Như vậy, theo quan điểm của đạo Phật, lễ Vu Lan Báo hiếu vào tháng 7 âm lịch là “tháng báo hiếu”, hoàn toàn không phải là “tháng cô hồn”.

Theo Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự, Trưởng Ban Hoằng pháp Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam – cô hồn chỉ là một ý nhỏ trong một lễ lớn của Phật giáo. Phật giáo có bốn ơn lớn: Ơn tam bảo; ơn quốc gia xã hội; ơn cha mẹ sinh thành và thầy cô dạy bảo; ơn tất cả mọi loại chúng sinh. Riêng tháng 7 âm lịch, Phật giáo nặng về ơn cha mẹ sinh thành nhất nên mới có quan niệm: “Cúng cả năm không bằng Rằm tháng 7”.

Cúng Rằm tháng 7 để tri ân, báo hiếu tổ tiên, ông bà, cha mẹ, trên tinh thần của Phật giáo là yêu thương muôn loài, nên khi cúng người ta cúng cả cho những cô hồn không mồ mả, không con cháu hương hoả. Hòa thượng Nghiêm lưu ý, người Phật tử chân chính cần xác định: Ngày rằm tháng Bảy là ngày Tăng tự tứ, ngày Tăng thêm tuổi hạ, ngày Phật hoan hỷ. Hoà thượng Thích Bảo Nghiêm cũng khẳng định không có tháng nào gọi là tháng cô hồn trong kinh điển của Phật giáo.

Đồng quan điểm này, Hòa thượng Thích Thanh Nhã, Ủy viên thường trực Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, trụ trì chùa Trấn Quốc chia sẻ, đạo Phật không tin có tháng cô hồn. Vì vậy trong tháng 7 âm lịch, mọi người không phải kiêng kỵ điều gì. Nhà Phật dạy con người không sát sinh vào ngày Rằm, mồng một, không làm điều trái, sống có phúc đức.

Đối với Phật tử, tháng 7 là thời điểm để mỗi người trau dồi, làm tăng trưởng thêm tâm hiếu và hạnh hiếu. Còn việc “thí thực cô hồn” trong dịp này cũng rất tốt. Việc này là hạnh bố thí cho quỷ thần được no đủ nhưng chỉ là một lễ tiết có tính thứ yếu trong mùa lễ hội Vu lan mà thôi. Tốt nhất, các Phật tử nên cúng lễ phẩm chủ yếu là thực phẩm, không nên quá lãng phí cho việc mua sắm vàng mã, rải tiền lẻ…

Đạo Phật khuyên rằng, ngày nào cũng là ngày tốt, tháng nào cũng là tháng tốt và không có ngày, tháng nào xấu. Ngày xấu hay ngày tốt đều do quan niệm mà ra. Trong mỗi người bao giờ cũng có những phước đức, nếu có tâm, tích phước thì ma quỷ cũng phải sợ. Thay vì những kiêng kị không có cơ sở, mọi người nên làm điều thiện, tích đức.