Chùa Bổ Đà – Nơi lưu giữ kiến trúc cổ ngàn năm tuổi

Chùa Bổ Đà ở đâu?

Chùa Bổ Đà, còn được biết đến với các tên gọi như chùa Bổ, chùa Tam Giáo, hay Tứ Ân tự, tọa lạc tại đỉnh núi Phượng Hoàng (hay còn gọi là Bổ Đà sơn), ven bờ sông Cầu, thuộc thôn Thượng Lát, xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Chùa có vị trí khoảng 10km về phía Tây so với trung tâm thị trấn Bích Động thuộc huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

Đối với những du khách từ Hà Nội, để đến chùa Bổ Đà, có thể lựa chọn hành trình đi qua cầu Chương Dương, hướng về Gia Lâm, và tiếp tục di chuyển trên cao tốc Hà Nội – Bắc Giang. Khi đến địa phận Thị trấn Nếnh, Ninh Khánh Bắc Giang, du khách có thể rẽ vào đường Vành đai 4. Hành trình tiếp theo sẽ kéo dài khoảng hơn 6 km, là bạn sẽ đến ngay chùa Bổ Đà.

Cách di chuyển tới chùa Bổ Đà

Di chuyển bằng xe máy:

Nếu bạn quyết định di chuyển bằng xe máy, đầu tiên hãy đảm bảo rằng xe của bạn có đủ nhiên liệu và đang ở trạng thái hoạt động tốt. Từ trung tâm thành phố Hà Nội, bạn có thể chọn một trong hai lộ trình sau:

• Lựa chọn 1: Theo đường Quốc lộ 2B – Trần Phú – Hà Huy Tập – Tiếp tục đi thẳng để đến chùa Bổ Đà.
• Lựa chọn 2: Theo đường Nguyễn Quý Đức – Đường Hồ Chí Minh (đường 1A) – Cầu Thăng Long – Hà Huy Tập – Chùa Bổ Đà.

Di chuyển bằng xe buýt:

Nếu bạn ưa thích di chuyển bằng xe buýt, hãy trước hết tìm hiểu về lịch trình và các tuyến xe buýt phù hợp. Có nhiều tuyến xe buýt từ trung tâm Hà Nội đến Vĩnh Phúc, bao gồm các chuyến số 34, 52, 57, 58, 73, 76, 77, 78, 96, 99, 214. Khi đến Vĩnh Phúc, bạn có thể chọn sử dụng taxi hoặc xe ôm để dễ dàng di chuyển đến chùa Bổ Đà.

Lịch sử chùa Bổ Đà

Ấn hiện dưới các tán cổ thụ trên ngọn núi Phượng Hoàng (Bổ Đà sơn) thuộc địa phận thôn Thượng Lát, xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang là Quần thể di tích chùa Bổ Đà trầm mặc, cổ kính uy linh.

Chùa Bổ Đà có tên chữ là Tứ Ân tự; ngoài ra chùa còn có nhiều tên gọi khác như chùa Bổ, chùa Ông Bổ (vì gắn với truyền thuyết về một người tiều phu), chùa Tam Giáo (vì nơi đây Tam giáo đồng nguyên gồm Phật giáo, Đạo giáo, Nho giáo), chùa Quán Âm (vì chùa thờ Quán Thế Âm Bồ tát), chùa Cao (vì chùa nằm cao nhất trong cụm các công trình di tích tại đây).

Lịch sử hình thành chùa chưa được xác định cụ thể, tương truyền, Chùa có từ thời Lý (thế kỷ XI), là nơi thờ Tam giáo, sau này phối thêm Thạch Linh Thần Tướng và Trúc Lâm Tam Tổ. Đây là một thắng tích nổi tiếng ở vùng địa linh mà như thành ngữ dân gian có câu: “Bắc Bổ Đà – Nam Hương Tích”. Chùa Bổ Đà được coi là trung tâm Phật giáo lớn thứ 2 ở Bắc Giang sau chốn tổ chùa Vĩnh Nghiêm và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Trong quá trình lịch sử, chùa Bổ Đà theo nhiều trường phái khác nhau, đến đầu thế kỷ XVIII, chùa trở thành một trung tâm Phật giáo lớn theo Thiền phái Lâm Tế.

Qua nhiều thế kỷ, chùa được trùng tu nhiều lần, nhưng cơ bản vẫn giữ được nét kiến trúc độc đáo của mình, đó là nguyên bản nét kiến trúc truyền thống Việt cổ, khác biệt so với các ngôi chùa truyền thống ở miền Bắc Việt Nam; đó là lối kiến trúc “nội thông ngoại bế” được bao bọc bởi hệ thống rặng tre xanh tốt, hệ thống tường trình đất vững chắc, tạo vẻ u tịch, linh thiêng.

Toàn bộ khu chùa hiện nay gồm 16 toà nhà lớn nhỏ với tổng số 92 gian liên hoàn với các tòa ngang dãy dọc, bao gồm: Tam Bảo, Tiền tế, Nhà tổ, gác kinh, Giảng đường, nhà Hành pháp, nhà khách,… và các công trình phụ trợ. Những hạng mục chính là chùa Tứ Ân, vườn tháp, am Tam Đức, chùa Cao và ao Miếu.

Kiến trúc và vẻ đẹp của chùa Bổ Đà Bắc Giang 

Kiến trúc của chùa Bổ Đà

Khu di tích chùa Bổ Đà không chỉ là nơi thờ Phật mà còn là nơi tu tập của các tăng, ni thuộc Thiền phái Lâm Tế, đã trải qua nhiều thế kỷ lịch sử. Theo những dấu vết vật chất và tư liệu lịch sử, chùa Bổ Đà có nguồn gốc từ thời nhà Lý và đã trải qua quá trình xây dựng lại dưới thời vua Lê Dụ Tông.

Kiến trúc của chùa Bổ Đà được xây dựng chủ yếu từ các vật liệu như gạch nung, ngói, tiểu sành, và đặc biệt là đất nện được sử dụng để xây tường bao. Các công trình như bức tường, cổng, và nhiều công trình khác trong khu di tích đều được thiết kế theo lối kiến trúc chình tường, sử dụng đất nện.

Hiện nay, khu di tích chùa Bổ Đà bao gồm nhiều công trình lớn nhỏ, trong đó có bốn hạng mục chính. Trong số đó, chùa cổ Bổ Đà sơn, Tứ Ân Tự, am Tam Đức, vườn tháp và ao miếu là những điểm đáng chú ý.

Chùa Tứ Ân, một phần quan trọng của khu di tích, được xây dựng theo kiểu “nội thông ngoại bế” với 16 khối kiến trúc liên hoàn, tạo nên hệ thống tòa ngang dãy dọc, mang lại không gian u tịch và thanh vắng.

Tứ Ân là một trong những công trình quan trọng, được xây dựng dưới thời vua Lê Dụ Tông (thế kỷ 18) và trùng tu vào thời kỳ Nguyễn (thế kỷ XIX-XX), cũng như trong những năm gần đây.

Nơi lưu giữ nhiều pho tượng Phật và tòa tháp lâu đời

Ngày nay, chùa Bổ Đà trở thành nơi bảo lưu cho hơn 40 tượng Phật quý. Trong số này, đa phần là tượng Phật thuộc thời kỳ Lê (thế kỷ XVIII) và thời kỳ Nguyễn (thế kỷ XIX). Không chỉ là nơi lưu giữ tượng Phật, chùa còn hiện diện những tượng được trang trí theo các tín ngưỡng của Nho Giáo, Đạo Giáo và tín ngưỡng dân gian bản địa.

Ngoài ra, chùa Bổ Đà còn gìn giữ 97 ngôi tháp cổ với lịch sử hơn một thế kỷ. Đây là nơi tận hưởng vẻ trang nghiêm của những tâm hồn tu sĩ Lâm Tế, với 1214 tăng ni phật tử đã chọn lựa nơi này để an táng.

Các ngôi tháp được xây dựng bằng gạch và đá, sử dụng kỹ thuật truyền thống với việc bắt mạch vôi mật mía. Chúng được xếp hàng cùng lớp, tạo nên bức tranh ấn tượng của văn hóa thiền môn.

Mỗi ngôi tháp ít nhất chứa từ 4 đến 26 thi hài, tổng cộng là 1214 thi hài. Các cuốn gia phả bằng chữ Hán được ghi rõ ràng, chỉ rõ rằng “Chỉ những người thuộc phái Sơn Môn mới được an táng tại vườn tháp, tháp của tăng có hình bình cam lộ trên đỉnh, tháp của ni có trên ngọn có hình hoa sen.

Nơi lưu trữ cả những giá trị văn hóa khác

Chùa Bổ Đà không chỉ là nơi lưu trữ những giá trị về kiến trúc và thẩm mỹ mà còn đóng góp vào việc bảo quản kho tàng di sản Hán Nôm trên nhiều loại hình khác nhau. Điều đặc biệt là Bộ ván kinh Phật, đây là một trong những Bộ kinh khắc gỗ cổ nhất tại Việt Nam, với hơn 2000 mộc bản, mang ý nghĩa to lớn cho các nghiên cứu khoa học.

Ngày nay, chùa Bổ Đà không chỉ là địa điểm lưu giữ di sản vật chất mà còn có khu vườn trồng cây ăn quả truyền thống và các loại hoa màu theo thời vụ. Ngoài giá trị vật chất, khu vườn chùa Bổ Đà từ xưa đã trở thành trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng của cộng đồng.

Chùa Bổ Đà là một ngôi chùa cổ kính với nhiều giá trị văn hóa được lưu giữ. Đây là địa điểm lý tưởng cho các dịp lễ và Tết. Việc đến thăm chùa không chỉ là cầu bình an mà còn là cơ hội trải nghiệm và chiêm ngưỡng những công trình độc đáo của nơi này.

Những điều cần lưu ý khi thăm chùa Bổ Đà, Bắc Giang

Trang phục: Hạn chế mặc trang phục quá màu mè và gây phản cảm, vì chùa là nơi linh thiêng. Trang phục nên tôn trọng tính trang nghiêm của không gian chùa.

Tâm linh: Khi đến chùa, hãy giữ tâm linh tốt, tận hưởng vẻ đẹp an lạc và linh thiêng thay vì chỉ mải mê chụp ảnh.

Tôn trọng vật phẩm: Không nên tùy ý đụng, chạm hoặc lấy bất cứ vật phẩm nào trong chùa mà không có sự cho phép từ nhà chùa.

Giữ gìn môi trường: Tránh đạp phá cây cỏ, hoa, và không làm ô nhiễm môi trường bằng cách vứt rác đúng nơi quy định.

Quay phim và chụp hình: Nếu muốn quay phim hoặc chụp hình, hãy xin phép từ ban quản lý nhà chùa để đảm bảo sự đồng ý và tôn trọng không gian linh thiêng của địa điểm.”

Bài viết là những chia sẻ kinh nghiệm đi viếng Chùa Bổ Đà ở tỉnh Bắc Giang cho những ai chưa có kinh nghiệm. Rất hy vọng bài viết của kênh Truyền hình Bchannel – BTV9 An Viên sẽ thật sự hữu ích đối với bạn trong quá trình lên kế hoạch ghé thăm ngôi chùa này. Đừng quên cập nhật thêm nhiều thông tin hay và hữu ích bchannel.vn nhé!