Tìm hiểu sự tích tết Trung thu

Sự tích tết Trung thu tại Việt Nam

Sự tích tết Trung thu tại Việt Nam thì tết Trung thu gắn liền với câu chuyện sự tích chú Cuội và cung trăng và cũng có rất nhiều dị bản liên quan đến câu chuyện này. Đây là một trong những dị bản được lưu truyền phổ biến trong dân gian hiện nay.

>>> Xem thêm: Văn khấn Rằm Trung thu

Chuyện Chú Cuội và Cung trăng

Ngày xửa ngày xưa, ở một làng quê có anh tiều phu tên là Cuội. Cuội hiền lành, tốt bụng, sống bằng nghề đốn củi. Trong một lần đi đốn củi trong rừng, Cuội đã bị lạc vào rừng và vô tình gặp một cái hang cọp, trong hang có bốn con cọp con đang chơi đùa với nhau. Lúc đó vì quá hoảng sợ, nên Cuội liền xông tới dùng rìu bổ cho mỗi con một nhát, cả bốn con đều lăn ra đất và chết.

 Vừa hay Cuội nghe thấy tiếng Cọp mẹ ngoài cửa hang, thấy vậy Cuội liền trốn sau một cái cây gần đấy. Cọp mẹ về thấy bốn đứa con đã chết, liền lập tức tiến tới cái cây nơi cuội đang trốn, ngoặm một ít lá nhai và mớm cho cọp con. Sau vài phút, cọp con bắt đầu tỉnh lại quấn quýt bên cọp mẹ, điều này khiến Cuội vô cùng ngạc nhiên như không tin vào mắt mình. Đợi khi mẹ con cọp rời khỏi hang, chàng ta bèn leo xuống và bậy lấy cây mang về.

 Trên đường về, Cuội gặp một ông lão đã chết gục bên ven đường nên chàng ta bèn lấy lá của cây thần kỳ ban nãy nhai rồi đút cho ông lão ăn. Khi thấy ông lão tỉnh dậy, Cuội bèn kể lại sự tình cho ông lão nghe, ông liền nói: “Trời ơi, đây là cây có phép cải tử hoàn sinh”. Ông dặn Cuội, “con về chăm sóc cây nhớ không được tưới nước bẩn kẻo cây sẽ bay cao lên trời”. Nghe vậy, Cuội mang cây về và làm theo lời ông lão về nhà trồng ở góc vườn phía đông, ngày nào cũng tưới bằng nước giếng trong.

Một ngày nọ, khi bước qua một con sông thấy một chú chó sắp chết trôi, Cuội liền mớm lá cây cho con chó, ngay lập tức con chó sống lại và quấn quýt với Cuội không rời. Một ngày khác, lão nhà giàu ở làng bên vội vã chạy đến tìm Cuội vì con gái của lão vừa sảy chân chết đuối, nhờ Cuội cứu giúp cho. Cuội vội vàng lấy lá ra mớm cho cô con gái, cô lập tức tỉnh dậy và quyết định sẽ lấy Cuội để tỏ lòng biết ơn.

Một ngày nọ khi Cuội đi vắng, bọn cướp lao vào nhà rồi giết vợ Cuội, sau khi về nhà Cuội thấy vợ đã chết thì vô cùng đau đớn. Anh thay ruột và mớm lá để vợ sống lại, nhưng từ ngày vợ sống lại, cô vô cùng đãng trí vừa nói đã quên, Cuội bảo vợ đừng đi vệ sinh vào gốc cây vì cây sẽ mọc lên trời nhưng vừa quay đi cô đã không nhớ những gì anh đã nói, cô đi vệ sinh vào gốc cây khiến cây lập tức mọc cao lên trời.

Cuội không kịp làm gì chỉ kịp bổ cây rìu vào cây để lôi cây xuống nhưng không thể lôi được, ngược lại anh còn bị cây lôi lên cao. Từ đó trở đi, mỗi lần nhìn lên cung trăng, người ta thường thấy hình ảnh chú Cuội ngồi bên gốc cây đa.

Ý nghĩa: Tương truyền trong dân gian rằng, vào mỗi đêm rằm tháng Tám, Chú Cuội lại được trở về trần gian để sum họp cùng gia đình, và cũng từ đó mà ngày Tết Trung Thu – Tết Đoàn Viên ra đời. Quả thật, Trung Thu là dịp lễ vừa thú vị vừa ấm áp, giúp các em nhỏ thêm hiểu biết về sự tích Tết Trung Thu với Chú Cuội, đồng thời cảm nhận rõ hơn giá trị thiêng liêng của tình thân và sự đoàn tụ trong ngày Tết đoàn viên.

Câu chuyện chị Hằng và Thỏ Ngọc 

Câu chuyện kể về một cặp thỏ trắng đã tu luyện ngàn năm và trở thành tiên. Họ có bốn chú thỏ con đáng yêu. Một ngày nọ, thỏ cha đi đến Nam thiên môn và gặp Thái Bạch Kim Tinh cùng Hằng Nga, người bị áp giải vì đã cứu bách tính. Thỏ cha quan tâm và đồng cảm với Hằng Nga.

Thỏ cha nghĩ rằng nếu Hằng Nga không cô đơn và có bạn đồng hành, điều đó sẽ tốt hơn. Vì thế, ông quyết định đưa một trong những thỏ con của mình để làm bạn với Hằng Nga. Tuy nhiên, thỏ mẹ không muốn rời xa các con yêu và các con cũng không muốn rời xa cha mẹ.

Cuối cùng, thỏ cha giải thích cho thỏ mẹ và các con rằng Hằng Nga đã chịu tội vì giải cứu bách tính và họ không thể sống ích kỷ. Ông nhắc nhở rằng nếu ông bị nhốt, các con có sẵn lòng ở bên ông không? Nếu chúng ta không thương yêu và chia sẻ, thì tình yêu và lòng nhân ái sẽ không tồn tại.

Sau khi hiểu và đồng ý với suy nghĩ của cha, thỏ út đã quyết định lên cung trăng ở bên Hằng Nga.

Ý Nghĩa: Trong sự tích Tết Trung Thu, câu chuyện Thỏ Ngọc trên cung trăng mang đến một bài học sâu sắc về tình yêu thương và lòng nhân ái. Thông điệp của truyền thuyết này nhắc nhở chúng ta rằng, khi biết sẻ chia và giúp đỡ người khác, ta không chỉ mang lại niềm vui, hạnh phúc cho họ mà còn nhận lại sự bình an và mãn nguyện trong tâm hồn.

Đôi khi, hạnh phúc thật sự đến từ những điều giản dị – chính là cảm giác thanh thản khi làm điều tốt cho người khác. Câu chuyện Thỏ Ngọc vì thế không chỉ làm phong phú thêm kho tàng sự tích Tết Trung Thu, mà còn khẳng định giá trị nhân văn: yêu thương, đùm bọc và gắn kết con người trong cuộc sống.

Sự tích tết Trung thu tại Trung Quốc 

Tại Trung Quốc, xứ sở tỷ dân nơi cũng có rất nhiều sự tích Tết trung thu khác nhau được lưu truyền trong dân gian, và một trong những sự tích tết Trung thu phổ biến là câu chuyện hậu nghệ hằng nga.

Câu chuyện bắt đầu từ thuở xa xưa trên bầu trời có mười mặt trời cùng chiếu sáng, khiến đất đai khô cạn, con người khốn khổ. Khi ấy, cung thủ Hậu Nghệ đã bắn rụng chín mặt trời, chỉ để lại một mặt trời duy nhất đem lại sự sống cho muôn loài. Nhờ công lao to lớn, anh được Tây Vương Mẫu ban tặng một viên thuốc trường sinh bất tử.

Vì muốn sống hạnh phúc bên vợ là Hằng Nga, Hậu Nghệ không uống thuốc mà cất giữ. Một ngày nọ, học trò Bàng Mông nổi lòng tham, định cướp lấy. Trong lúc nguy cấp, Hằng Nga buộc phải nuốt viên thuốc rồi bay lên cung trăng, trở thành tiên nữ. Hậu Nghệ đau buồn nhớ vợ, cứ mỗi đêm rằm lại bày mâm cỗ dưới ánh trăng, mong nàng thấy được.

 Sự tích Tết Trung thu ở Trung Quốc không chỉ kể về tình yêu son sắt giữa Hậu Nghệ và Hằng Nga, mà còn gửi gắm ước vọng đoàn viên, sum vầy của con người. Trải qua hàng nghìn năm, câu chuyện này đã trở thành biểu tượng văn hóa, góp phần làm nên ý nghĩa thiêng liêng của Tết Trung thu – ngày để mọi người cùng hướng về gia đình, sẻ chia niềm vui và cầu chúc hạnh phúc viên mãn dưới ánh trăng tròn.

Sự tích tết Trung thu tại Nhật Bản

Tết Trung thu ở Nhật Bản còn được gọi là Tsukimi hoặc Otsukimi (nghĩa là Lễ hội Ngắm trăng). Phong tục này bắt nguồn từ Trung Quốc nhưng theo thời gian nó dần mang màu sắc riêng của người Nhật.

Theo các sự tích tết Trung thu ở Nhật Bản, trên cung trăng không có chú Cuội hay chị Hằng như ở Việt Nam và Trung Quốc, mà có một chú thỏ ngọc (Usagi). Người Nhật kể rằng, xưa kia có một vị thần cải trang thành người ăn xin để thử lòng ba con vật: cáo, khỉ và thỏ. Cáo bắt cá, khỉ hái trái cây, chỉ riêng thỏ vì không tìm được gì nên đã nhảy vào đống lửa, hiến thân mình làm thức ăn. Cảm động trước lòng vị tha ấy, vị thần đưa thỏ lên mặt trăng, cho nó sống bất tử và ngày ngày giã bánh gạo mochi.

Sự tích Tết Trung Thu ở Nhật Bản không chỉ gắn với hình ảnh Thỏ Ngọc giã bánh trên cung trăng, mà còn ẩn chứa bài học về lòng vị tha và nhân ái. Ngày lễ Tsukimi trở thành dịp để người Nhật bày tỏ lòng biết ơn mùa màng, cầu mong cuộc sống sung túc, đồng thời gắn kết gia đình qua khoảnh khắc cùng nhau ngắm trăng tròn và cảm nhận sự bình yên.

Không giống như ở Việt Nam hay Trung Quốc, tết Trung thu tại Nhật Bản được tổ chức 2 lần, lần thứ nhất vào ngày 15 tháng 8 âm lịch và lần thứ hai vào ngày 13 tháng 9 âm lịch. Vì theo quan niệm của người Nhật thì nếu ngắm trăng vào đêm 15 là không may mắn. Và để tránh xui xẻo và tai ương thì tổ chức 2 lần trong một năm.

Sự tích tết Trung thu tại Hàn Quốc

Ở Hàn Quốc, Tết Trung thu còn được gọi là Chuseok, hay còn gọi là Hangawi. Ở Hàn Quốc, Tết Trung Thu được gọi là Chuseok, hay còn gọi là Hangawi, là một trong những lễ hội truyền thống lớn nhất trong năm.

Tương truyền rằng, Chuseok bắt nguồn từ thời vương triều Silla. Khi ấy, nhà vua tổ chức cuộc thi dệt vải kéo dài từ ngày rằm tháng 7 đến rằm tháng 8 âm lịch. Nhóm nào thắng cuộc sẽ được khao tiệc linh đình. Từ đó, phong tục ăn mừng, ca hát, vui chơi vào ngày rằm tháng 8 dần trở thành lễ Chuseok.

Trong dịp này, người Hàn Quốc thường trở về quê hương, thăm viếng phần mộ tổ tiên và dâng lễ vật để tỏ lòng hiếu kính. Ngoài ra, họ còn làm món bánh gạo Songpyeon hình bán nguyệt, tin rằng nếu ai nặn được bánh đẹp thì sẽ gặp may mắn, hạnh phúc trong năm tới.

Sự tích Tết Trung Thu tại Hàn Quốc gắn liền với ngày mùa bội thu và lòng biết ơn tổ tiên. Vào dịp này, người Hàn Quốc sum họp gia đình, dâng lễ tạ ơn, thưởng thức bánh gạo Songpyeon và tham gia nhiều trò chơi dân gian. 

Có thể thấy, sự tích Tết Trung Thu tại các nước châu Á tuy mang những màu sắc và truyền thuyết khác nhau, nhưng đều gửi gắm chung một ý nghĩa thiêng liêng: đề cao tình thân, lòng biết ơn và ước vọng sum vầy. Từ câu chuyện chú Cuội cung trăng của Việt Nam, Hằng Nga – Hậu Nghệ ở Trung Quốc, đến Chuseok ở Hàn Quốc hay Otsukimi ở Nhật Bản, tất cả đều tôn vinh ánh trăng tròn như biểu tượng của hạnh phúc, ấm áp và sum họp gia đình. Chính điều này đã làm cho Tết Trung Thu trở thành một nét văn hóa đẹp, trường tồn qua nhiều thế hệ.