Chùa Cây Thị Hà Nam – Ngôi chùa cổ gần 400 năm tuổi với kiến trúc độc đáo

Lần đầu đặt chân đến chùa Cây Thị, tôi đã cảm nhận được sự tĩnh lặng đặc biệt nơi cửa Phật. Giữa rừng núi trập trùng, cây thị cổ thụ hàng trăm năm tuổi vẫn tỏa bóng mát, như một chứng nhân lịch sử lặng lẽ nhìn ngắm sự đổi thay của thời gian. Mùi hương trầm quyện trong gió, tiếng chuông chùa ngân vang, tất cả đưa tôi tạm rời xa bộn bề thường nhật, để chạm đến một khoảng trời an nhiên, yên ả.

1. Lịch sử hình thành và giá trị tâm linh

Tên gọi Chùa Cây Thị bắt nguồn từ cây thị cổ hàng trăm năm tuổi nằm ngay cạnh ngôi chùa xưa. Theo các cụ cao niên trong làng, từ khi họ còn nhỏ, cây thị đã sừng sững với gốc to, tán rộng, che chở cho biết bao thế hệ Phật tử và dân làng. Gắn liền với đó là câu chuyện xưa kể rằng, nơi đây từng có vua đi qua và dừng nghỉ, nên còn được gọi là “chùa Khoa núi Ngụ”.

Trải qua thăng trầm thời gian, ngôi chùa cổ từng bị xuống cấp nghiêm trọng. Đến cuối năm 2019, chùa Cây Thị được phục dựng và tôn tạo với sự đóng góp lớn từ tăng ni, Phật tử và đặc biệt là Đại Đức Thích Huệ Hạnh. Nhờ đó, chùa đã được khoác lên một diện mạo mới, vừa giữ được nét trang nghiêm của Phật giáo Việt Nam, vừa có thêm những điểm nhấn kiến trúc đầy sáng tạo, biến nơi đây trở thành một địa điểm tâm linh độc đáo ở Hà Nam.

Với người dân địa phương, chùa không chỉ là nơi thờ tự mà còn là nơi gửi gắm niềm tin, là chốn quay về tìm sự bình an. Với Phật tử thập phương, chùa Cây Thị là điểm hành hương, nơi để chiêm nghiệm, tu tập và tìm thấy sự tĩnh tại trong tâm hồn.

2. Không gian và kiến trúc độc đáo

Tổng quan cảnh quan chùa Cây Thị

Chùa tọa lạc giữa lưng chừng núi, phía sau là rừng già cổ thụ, phía trước trải rộng cánh đồng lúa bát ngát. Hai bên có dãy núi tạo thế “tả Thanh Long – hữu Bạch Hổ” mang ý nghĩa phong thủy thiêng liêng. Sự hòa quyện giữa thiên nhiên và kiến trúc khiến chùa Cây Thị trở thành điểm đến đặc biệt yên bình.

Cổng chùa, vườn thiền và Không gian bên trong chùa

Từ xa, tôn tượng Quán Thế Âm Bồ Tát cao 6m bằng đá granite hiện lên uy nghi, gương mặt hiền từ phúc hậu như dang tay che chở. Tiếp đó là vườn thiền – nơi kết hợp hài hòa kiến trúc Nhật Bản và Việt Nam. Đây là điểm nhấn độc đáo, thể hiện sự giao thoa văn hóa Á Đông nhưng vẫn giữ được nét riêng của Phật giáo Việt Nam.

Sân vườn được trải sỏi trắng, xen lẫn cỏ Nhật xanh mướt và những cây tùng cổ thụ. Các sư thầy lý giải rằng, đá trắng giúp tâm người trở nên thanh thoát, khi kết hợp với tiếng chuông chùa, tạo nên không gian tĩnh lặng, dễ dẫn dắt con người về với cái vô ngã. Kiến trúc này mang đậm hơi hướng chùa chiền Nhật Bản – tối giản nhưng tinh tế, chú trọng đến sự tĩnh lặng trong từng chi tiết nhỏ.

Đi qua vườn thiền, những cổng Tam Quan và Ngũ Quan được thiết kế kiểu Nhật làm tăng thêm vẻ thiền vị. Từ bãi sỏi trắng, du khách bước lên cổng Ngũ Quan để chiêm bái tượng Phật Tổ cao 2,5m, phía sau là ngôi chùa cổ linh thiêng. Các chi tiết mái vòm, hàng cột, hoa văn đều giản dị, không quá cầu kỳ nhưng lại tạo được sự trang nghiêm và hài hòa với thiên nhiên.

3.3. Khu điện thờ và công trình chính

Bên trong chùa là hệ thống điện thờ trang nghiêm: bên trái là điện thờ Bồ Tát Địa Tạng, bên phải là điện thờ Quán Thế Âm, cạnh chân chùa là Tháp Tổ. Nhìn từ ngoài vào, ta thấy bên trái chùa cổ thờ Tôn giả A Nan, vị thị giả Đức Phật nổi tiếng đa văn, còn bên phải là Tôn giả Ca Diếp, vị đệ tử đệ nhất khổ hạnh.

Phía dưới chân chùa là khu giảng đường, thư viện, nhà nghỉ, nhà bếp và văn phòng, có sức chứa hàng trăm người, phục vụ cho các hoạt động Phật sự và khóa tu. Đây là minh chứng cho sự phát triển của ngôi chùa không chỉ trong lĩnh vực tâm linh mà còn trong việc phục vụ nhu cầu tu học, sinh hoạt cộng đồng.

3.4. Những chi tiết kiến trúc độc đáo

Điểm đặc biệt ở chùa Cây Thị là sự chăm chút đến từng tiểu cảnh. Những chậu bonsai nhỏ được cắt tỉa công phu, từng chi tiết trang trí đều tinh tế. Khi màn đêm buông xuống, những dãy đèn lồng thắp sáng khắp sân chùa, tượng trưng cho ánh sáng từ bi của Đức Phật soi rọi trần thế. Không gian khi ấy mang hơi thở của những ngôi chùa Nhật Bản lung linh ánh đèn, vừa huyền ảo vừa trang nghiêm.

Con dốc dẫn vào khu nội viện với hàng rào phong cách Nhật, khiến bước chân du khách như nhẹ nhàng thoát khỏi bao phiền muộn. Đây chính là yếu tố tạo nên sự kết nối giữa cảnh quan và trải nghiệm tinh thần, giúp người tham quan dễ dàng buông bỏ những lo âu đời thường để tìm lại sự thanh tịnh trong tâm hồn.

Kiến trúc tổng thể của chùa Cây Thị vừa có sự vững chãi, bề thế của chùa Việt truyền thống, vừa có sự tinh giản, thiền vị của chùa Nhật. Sự kết hợp này đã tạo nên một công trình mang hơi hướng kiến trúc chùa chiền Nhật Bản độc đáo trên đất Việt, hiếm có ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ.

4. Trải nghiệm khi tham quan chùa Cây Thị

Đi qua từng lối nhỏ, tôi cảm nhận rõ rệt sự chuyển mình từ thế giới ồn ào bên ngoài sang không gian tĩnh lặng nơi cửa Phật. Tiếng chim hót, mùi hương thị thoang thoảng, tiếng chuông ngân xen lẫn tiếng gió, tất cả hòa thành bản nhạc thiên nhiên đưa tâm trí tôi trở về với sự an yên.

Mỗi lần dừng lại trước tượng Quán Thế Âm hay bước trên sân sỏi trắng, tôi đều có cảm giác như đang gột rửa bao phiền muộn. Càng đi sâu vào chùa, không khí càng trở nên trang nghiêm nhưng cũng gần gũi. Trong mùa lễ hội hay Vu Lan, chùa đón hàng ngàn Phật tử về chiêm bái, song vẫn giữ được sự thanh tịnh nhờ cách tổ chức chu đáo và không gian rộng rãi.

5. Ý nghĩa và giá trị của chùa Cây Thị

Chùa Cây Thị không chỉ đơn thuần là một ngôi chùa cổ được phục dựng, mà còn là công trình kiến trúc Phật giáo công phu, kết hợp tinh hoa văn hóa Á Đông. Với dân làng, đây là nơi lưu giữ ký ức, chốn gửi gắm niềm tin. Với du khách, đây là điểm dừng chân lý tưởng để tạm gác lại bộn bề cuộc sống, tìm sự bình yên.

Không khí trong lành, hương thơm cây cỏ, tiếng chuông chùa cùng kiến trúc hài hòa khiến nơi đây trở thành một trong những địa điểm tâm linh tiêu biểu của Hà Nam, xứng đáng để du khách tìm đến chiêm bái và trải nghiệm.

6. Kinh nghiệm tham quan

• Đường đi: Chùa nằm cách Hà Nội khoảng 70km tọa lạc ở thôn Chè Trình, xã Thanh Tâm, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, bạn có thể di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô trong khoảng 1,5 – 2 tiếng theo hướng quốc lộ 1A về Hà Nam.
• Thời điểm đẹp: Du khách có thể ghé chùa quanh năm, nhưng mùa thu – đông với không khí mát mẻ hoặc mùa Vu Lan sẽ mang lại trải nghiệm đặc biệt.
• Lưu ý khi đi chùa: Nên ăn mặc lịch sự, kín đáo, giữ gìn trật tự và vệ sinh chung. Hạn chế nói to, chụp ảnh cần sự tôn trọng.
• Kết hợp du lịch: Khi về Hà Nam, bạn có thể ghé thêm những điểm tâm linh khác như chùa Tam Chúc, chùa Địa Tạng Phi Lai, Ngũ Động Sơn để có chuyến đi trọn vẹn.

7. Kết luận

Chùa Cây Thị không chỉ là ngôi chùa cổ mang giá trị lịch sử lâu đời mà còn là điểm đến tâm linh độc đáo với kiến trúc kết hợp nhiều nền văn hóa Á Đông, đặc biệt mang hơi hướng kiến trúc chùa chiền Nhật Bản. Đặt chân đến nơi đây, tôi như tìm được sự thanh tịnh, trút bỏ muộn phiền, và cảm nhận rõ giá trị chân thực nhất của đạo Phật: sự an lạc từ tâm.

Nếu có dịp về Hà Nam, hãy một lần ghé thăm chùa Cây Thị, để được trải nghiệm cảm giác yên bình giữa thiên nhiên và chiêm ngưỡng một công trình kiến trúc Phật giáo tinh tế, độc đáo bậc nhất miền Bắc.

Để khám phá những ngôi chùa có kiến trúc độc đáo khác, mời Quý độc giả ghé thăm chuyên mục Du lịch Chùa trên website Bchannel.vn của chúng tôi

Nguồn hình ảnh: Trần Việt