An cư kiết hạ là sức mạnh của Tăng đoàn

An cư kết hạ là gì?

An cư trong tiếng Pāli gọi là Vassa, tiếng Phạn là varṣā, nghĩa là “mùa mưa”, và trong tiếng Anh được dịch là “Retreat season” – mùa tịnh tu. Người Trung Hoa dịch ý là “vũ kỳ”, tức là thời gian mưa. Vì vậy, an cư còn có nhiều tên gọi khác như Hạ hành, Tọa hạ, Hạ lung, Kiết hạ, v.v… Tất cả đều chỉ đến khoảng thời gian chư Tăng tạm dừng việc đi lại, tập trung tu học trong mùa mưa.

Theo các bộ luật Phật giáo xưa, “an cư” nghĩa là ở yên một nơi để giữ thân thanh tịnh và tâm an ổn. Nói cách khác, đó là khoảng thời gian mà người tu sĩ chuyên tâm tịnh tu, không đi lại bên ngoài.

Vào mùa mưa ở Ấn Độ – kéo dài ba tháng – cỏ cây và côn trùng sinh sôi nảy nở, dễ bị giẫm đạp. Vì vậy, Đức Phật chế định cho chư Tăng không du hành trong thời gian này, để tránh vô tình sát sinh và có điều kiện thuận lợi hơn để tịnh tâm tu học. Đây cũng là thời điểm Tăng đoàn cùng sống chung, ôn tụng giới luật, tăng trưởng đạo lực và gìn giữ hòa hợp trong tăng chúng.

Nguồn gốc của An cư kiết hạ 

An cư nghĩa là ở yên một nơi để tu học. Kiết hạ hay kết hạ là việc chư Tăng giới hạn phạm vi sinh hoạt trong một trú xứ nhất định, không đi ra ngoài trong suốt ba tháng mùa mưa. Trong thời gian này, chư Tăng tạm ngưng việc đi khất thực để tập trung vào việc sống chung, tu tập, ôn tụng giới luật và sách tấn nhau trên con đường tu hành.

Lý do Đức Phật đặt ra chế độ an cư là vì vào mùa mưa, côn trùng như giun, dế, ếch, nhái… bò ra rất nhiều, nếu chư Tăng tiếp tục đi lại có thể vô tình giẫm đạp gây tổn hại sinh mạng, trái với tinh thần từ bi. Thêm vào đó, thời tiết mưa gió, đường sá trơn trượt khiến việc khất thực cũng trở nên khó khăn. Vì vậy, việc ở yên một nơi vừa bảo vệ sinh mạng muôn loài, vừa giúp Tăng đoàn an ổn tu học.

Ngoài ra, vào thời Đức Phật, các đạo giáo khác cũng có truyền thống ở yên tu tập trong mùa mưa. Khi chư Tăng Phật giáo vẫn đi khất thực trong thời gian đó, họ bị các tôn giáo khác chỉ trích. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến Đức Phật thiết lập ba tháng an cư, vừa để giữ uy tín Tăng đoàn, vừa hòa hợp với tập tục xã hội đương thời.

Kết thúc ba tháng an cư, chư Tăng sẽ làm lễ Tự tứ – cùng nhau chia sẻ những điều chưa trọn vẹn trong tu học để cùng tiến bộ. Ngày ấy được xem là ngày chư Phật hoan hỷ – một ngày vô cùng ý nghĩa với Tăng đoàn.

Mùa An cư kiết hạ vào tháng mấy?

Ở Việt Nam hiện nay, Phật giáo có hai truyền thống chính là Bắc Tông và Nam Tông, mỗi truyền thống có thời gian an cư kiết hạ khác nhau.

• Phật giáo Bắc Tông thường bắt đầu an cư vào ngày 16 tháng 4 âm lịch. Trường hợp bắt đầu muộn thì sẽ tính từ ngày 16 tháng 5 âm lịch. Những vị Tăng bắt đầu sớm từ tháng 4 gọi là tiền an cư, còn bắt đầu từ tháng 5 thì gọi là hậu an cư.
• Phật giáo Nam Tông có thời gian an cư muộn hơn. Chư Tăng thường bắt đầu an cư vào ngày 16 tháng 6 âm lịch – gọi là tiền an cư của Nam Tông. Nếu bắt đầu trễ hơn, từ ngày 16 tháng 7 âm lịch, thì gọi là hậu an cư.

Ý nghĩa 3 tháng An cư kiết hạ

Ba tháng an cư là thời gian vô cùng quan trọng đối với người xuất gia trong đạo Phật. Đây là dịp để chư Tăng, chư Ni tập trung tu học, sống chung trong tinh thần lục hòa – tức là cùng hòa thuận, chia sẻ, cùng nhau tiến bộ.

Trong suốt ba tháng này, các vị trưởng lão sẽ theo dõi, nhắc nhở và uốn nắn những vị nào còn thiếu sót trong tu tập. Đồng thời, chư Tăng cũng có cơ hội học hỏi giáo lý từ các bậc cao Tăng, từ đó lan tỏa kiến thức xuống đến các vị Sa-di trẻ tuổi mới bước vào đạo.

Người mới thì được dịp phục vụ, học hạnh khiêm cung, tạo thêm công đức; người lớn tuổi hơn thì ôn tụng lại kinh điển, chia sẻ kinh nghiệm tu hành và giúp đỡ người dưới cùng tiến bộ.

Kết thúc ba tháng an cư, chư Tăng được tính thêm một tuổi đạo – gọi là hạ lạp. Trong đạo Phật, tuổi đạo được tính bằng số lần an cư, chứ không dựa vào tuổi đời hay số năm đi tu. Vì vậy, ai chưa từng an cư thì dù đã xuất gia lâu năm cũng không được tính tuổi hạ.

Truyền thống an cư từ thời Đức Phật đến nay vẫn được duy trì. Sau mùa an cư, chư Tăng thường làm lễ Khánh tuế để mừng tuổi đạo Thầy, Tổ của mình. Trong đạo, tuổi đạo rất được trân trọng, vì đó là dấu mốc cho sự trưởng thành, tăng trưởng đạo lực, và kinh nghiệm tu hành của người tu sĩ.

An cư kiết hạ là sức mạnh của Tăng đoàn

Mùa an cư kiết hạ là một truyền thống quan trọng trong đạo Phật, được Đức Phật chế định từ ngàn xưa. Mỗi năm, chư Tăng Ni sẽ dành ba tháng mùa mưa để tạm dừng việc đi lại, tập trung tu học tại một trú xứ nhất định. Đây là thời gian để sống chung trong tinh thần lục hòa, cùng nhau gìn giữ giới luật, trao đổi kinh nghiệm, học hỏi giáo lý và nuôi lớn đạo tâm.

Trong ba tháng này, các vị trưởng lão sẽ chỉ dạy, nhắc nhở, giúp hàng hậu học sửa lỗi, tiến bộ trong tu hành. Người mới xuất gia được học hạnh khiêm cung, phục vụ đại chúng, tích lũy công đức. Người đi trước thì ôn lại kinh luật, chia sẻ kinh nghiệm và hướng dẫn người sau. Tuổi đạo – gọi là hạ lạp – cũng được tính dựa trên số mùa an cư chứ không theo tuổi đời.

An cư không chỉ giúp giữ gìn nội lực cho người tu, mà còn là phương tiện bảo vệ sinh mạng muôn loài, vì trong mùa mưa, các loài côn trùng sinh sôi, việc di chuyển có thể vô tình sát hại. Do vậy, an cư còn thể hiện tinh thần từ bi và bảo vệ môi trường sống.

Ngoài ra, an cư cũng góp phần duy trì sự hòa hợp và thanh tịnh của Tăng đoàn, làm nền tảng cho việc hoằng truyền Phật pháp. Sau mùa an cư, chư Tăng thường làm lễ tự tứ, cùng nhau sám hối, chia sẻ khuyết điểm để cùng tiến bộ. Phật tử tại gia cũng có thể tham gia tu tập trong mùa này, góp phần làm cho đạo tràng thêm hưng thịnh.

Từ thời Đức Phật đến nay, ý nghĩa của an cư vẫn không thay đổi: là thời điểm quý báu để người xuất gia nhìn lại chính mình, gột rửa phiền não, tăng trưởng trí tuệ và đạo hạnh. Chư Tăng là người giữ gìn và truyền bá chính pháp, nên việc tu tập vững vàng không chỉ lợi mình mà còn lợi lạc cho chúng sinh, xứng đáng là chỗ nương tựa cho hàng Phật tử.

Tóm lại, mùa an cư là dịp để làm mới bản thân, bồi dưỡng tâm linh, củng cố đạo lực và thắp sáng con đường giải thoát. Đây là nghĩa cử cao đẹp, là minh chứng cho lòng từ bi, tinh thần trách nhiệm và sự gắn kết giữa cá nhân tu sĩ với cộng đồng Tăng đoàn và xã hội.