Chín chữ cù lao là gì?

Trong tinh thần Phật giáo, “Chín chữ cù lao” không chỉ nói về công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, mà còn là lời nhắc nhở chúng ta về đạo Hiếu – một trong những hạnh căn bản của người con Phật.

“Cù lao” nghĩa là gian nan, nhọc nhằn. Chín ân lớn ấy gồm: Sinh, Cúc, Phủ, Súc, Trưởng, Dục, Cố, Phục, Phúc – biểu trưng cho công cha mẹ sinh con, dưỡng nuôi, chăm sóc, dạy dỗ và che chở từng bước trong đời.

Như Kinh Phật dạy: “Ân cha mẹ khó sánh, dù có gánh cha trên vai bên phải, mẹ trên vai bên trái, đi khắp bốn biển năm non cũng chưa thể trả hết được.”

Vì vậy, quán niệm về chín chữ cù lao không chỉ để tri ân, mà còn để khởi phát tâm hiếu thuận, biết sống thiện lành, báo đáp công cha nghĩa mẹ bằng chính sự tu tập, chuyển hóa thân tâm và gieo trồng phước đức.

Ý nghĩa “Chín Chữ Cù Lao” trong Phật giáo

Trong đạo Phật, hiếu hạnh được xem là nền tảng của mọi công đức. Kinh Tăng Nhất A Hàm có dạy: “Ân cha mẹ sâu nặng, dù vai phải cõng cha, vai trái cõng mẹ, đi vòng quanh núi Tu-di cả ngàn lần, máu chảy dầm dề, cũng chưa trả được một phần ân ấy.”
Chín chữ cù lao là chín ân lớn biểu hiện công cha nghĩa mẹ, nhắc nhở mỗi người con Phật phải luôn ghi nhớ và lấy hiếu đạo làm đầu.

Xem thêm: Vu Lan Báo Hiếu: Ứng dụng tinh thần Phật giáo vào đời sống của mỗi người con

1. Sinh (sinh thành)

Cha mẹ đã ban cho ta sự sống. Mẹ mang nặng 9 tháng 10 ngày, thân thể khổ sở, ăn ngủ chẳng an, đến ngày sinh thì đau đớn vô cùng, thậm chí có người hy sinh mạng sống để con được chào đời. Vì thế, sinh con được ví như bước qua cửa tử.

Người con Phật cần quán niệm: thân này do cha mẹ mà có, đừng phóng túng buông lung để hủy hoại thân thể, làm cha mẹ đau lòng.

2. Cúc (cung cúc, nâng niu)

Từ lúc lọt lòng, cha mẹ bồng bế, nâng niu, xem con quý hơn vàng ngọc. Cha mẹ sẵn sàng chịu đói, chịu khổ miễn sao con được no lành.

Người con cần nhớ: thân này quý giá không phải để hưởng thụ, mà để tu tập, chuyển hóa, làm lợi ích cho người, để cha mẹ được an lòng.

3. Phủ (che chở, vỗ về)

Khi con ốm đau, cha mẹ ngày đêm túc trực, ôm ấp vỗ về. Trong đêm lạnh, cha mẹ lấy thân mình ủ ấm cho con được giấc ngủ yên lành.

Người con Phật nên noi theo: học tâm che chở ấy mà trải lòng từ bi đến chúng sinh, không làm tổn hại ai, vì tất cả đều từng là cha mẹ nhiều đời của mình.

4. Súc (nuôi dưỡng)

Con trong bụng mẹ được nuôi bằng máu huyết. Khi sinh ra, mẹ cố gắng ăn uống để có sữa nuôi con. Từng bữa cơm, từng giọt cháo đều chứa chan tình thương và sự hy sinh.

Người con cần biết: từng miếng ăn, từng giọt nước mình thọ dụng đều mang công ơn cha mẹ. Vì vậy, hãy ăn trong chánh niệm, không phí phạm, biết gieo hạt lành để báo hiếu.

5. Trưởng (nuôi lớn, trưởng thành)

Để con khôn lớn, cha mẹ lam lũ sớm hôm, tần tảo kiếm sống, chỉ mong con được học hành, trưởng thành, không thua thiệt bạn bè. Mọi thành tựu của con đều thấm mồ hôi nước mắt cha mẹ.

Người con Phật hãy sống hiếu hạnh, biết tri ân, không kiêu căng, luôn khiêm nhường, nhớ rằng thành công mình có được nhờ cha mẹ.

6. Dục (dạy dỗ)

Cha mẹ là người thầy đầu tiên, dạy con tập đi, tập nói, học cách sống làm người. Những bài học căn bản từ cha mẹ là nền móng cho đạo đức và trí tuệ của ta.

Người con cần biết: học đạo không quên gốc hiếu, tu tập cũng chính là sự tiếp nối lời dạy của cha mẹ, là cách báo hiếu thiết thực nhất.

7. Cố (ngóng trông, hướng về)

Cha mẹ luôn nhớ con, dõi theo con từng ngày, dẫu con có trưởng thành vẫn lo lắng, trông ngóng. “Mẹ già trăm tuổi, vẫn thương con tám mươi”.

Người con Phật phải thường xuyên nhớ nghĩ về cha mẹ, không để cha mẹ trong cảnh cô đơn, buồn tủi. Hiếu thuận là hạnh ngay trong từng niệm.

8. Phục (quấn quýt, chẳng rời)

Cha mẹ luôn muốn con ở bên cạnh. Nhưng khi trưởng thành, nhiều người con lại xa cách, mải mê với cuộc sống riêng mà quên mất tấm lòng của cha mẹ.

Người con Phật cần nuôi dưỡng tâm hiếu: dành thời gian trở về, gần gũi cha mẹ, đem niềm vui đoàn tụ, không để cha mẹ thiếu vắng hơi ấm gia đình.

9. Phúc (che chở, bảo vệ)

Cha mẹ là điểm tựa, là tấm lá chắn che chở con trước mọi hiểm nguy. Dù phải hy sinh tất cả, cha mẹ vẫn sẵn lòng, miễn sao con được bình an.

Người con Phật cần học hạnh che chở ấy để trải tâm từ bi rộng lớn, thương yêu muôn loài. Đó chính là mở rộng hiếu hạnh đến tất cả chúng sinh.

Hiểu trọn “chín chữ cù lao”, chúng ta mới thấy ân cha mẹ thật bao la không sao đền đáp. Đức Phật dạy: không chỉ cha mẹ hiện đời, mà trong vô lượng kiếp luân hồi, tất cả chúng sinh đều từng là cha mẹ của ta. Vì vậy, báo hiếu không dừng ở việc phụng dưỡng cha mẹ hiện tại, mà còn mở rộng tâm hiếu đến tất cả chúng sinh, thực hành từ bi, hỷ xả.

Người con Phật báo hiếu cha mẹ bằng hai cách:

• Hiếu thế gian: chăm sóc, phụng dưỡng, sống hiền thiện để cha mẹ an lòng.

• Hiếu xuất thế gian: tu tập, giữ giới, hành thiện, gieo trồng phước đức, giúp cha mẹ kết duyên với Tam bảo, cùng hướng đến giải thoát.

Đó mới là báo hiếu viên mãn – báo hiếu như chư Phật, chư Bồ Tát đã làm.

Theo dõi và cập nhật thông tin Phật sự nhanh chóng và chính xác tại Fanpage Truyền hình Bchannel – BTV9 và trên website bchannel.vn.