Mông sơn thí thực: Nguồn gốc, ý nghĩa và công đức

Nguồn gốc của Mông sơn Thí thực

Trong truyền thống Phật giáo, Môn sơn Thí thực là một pháp tu mang ý nghĩa cứu giúp và chia sẻ, đặc biệt hướng đến những chúng sinh đang chịu nhiều khổ đau ở các cảnh giới tối tăm như ngạ quỷ hay địa ngục. Mục đích của nghi thức này không chỉ là “cho ăn”, mà còn là hóa giải nỗi khổ, mở ra cơ hội tiếp nhận ánh sáng giác ngộ cho các loài đó.

Khởi nguyên từ thời Đức Phật

Theo kinh điển, câu chuyện bắt đầu từ Ngài A Nan – một trong mười vị đại đệ tử trí nhớ siêu việt của Đức Phật. Trong một lần nhập thiền định, Ngài thấy một quỷ vương tên Diện Nhiên (thực ra là hóa thân của một vị Bồ Tát) với toàn thân bốc lửa, hình tướng đau khổ tột cùng. Quỷ vương báo rằng chỉ sau ba ngày nữa, A Nan sẽ hết thọ mạng và rơi vào cảnh giới quỷ đói, trừ khi kịp thời thực hành bố thí thức ăn cho chúng sinh trong sáu cõi u minh, đồng thời vì họ mà cúng dường Tam Bảo để tăng trưởng phúc đức.

Ngài A Nan liền thưa chuyện với Đức Phật. Đức Phật chỉ dạy thần chú biến thực, giúp thức ăn ít ỏi có thể hóa thành vô lượng, đủ nuôi dưỡng vô số chúng sinh. Đồng thời dạy thêm chú Cam Lộ, giúp nước biến thành cam lộ mát lành. Nhờ oai lực thần chú và lòng từ bi, vô số ngạ quỷ được tiếp nhận thực phẩm thanh tịnh, lắng dịu khổ đau và sinh về cảnh giới an lành. Ngài A Nan nhờ công đức ấy mà thọ mạng kéo dài tới 120 tuổi. Đây chính là khởi đầu của pháp thí thực khi Đức Phật còn tại thế.

Hình thành Mông Sơn Thí Thực

Vào thời nhà Tống, Pháp sư Bất Động trú tại núi Mông Sơn (Tứ Xuyên) đã nghiên cứu kinh “Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỷ” và các văn Mật giáo, lấy hai thần chú làm gốc, biên tập nghi thức hoàn chỉnh gọi là Mông Sơn Thí Thực. Tên gọi xuất phát từ chính địa danh nơi ngài cư trú.

Từ đó, nghi thức này được đưa vào Thiền Môn Nhật Tụng, trở thành một phần quan trọng trong thời khóa chiều tại các chùa. Phiên bản giản lược, thường được gọi là “Tiểu Mông Sơn”, vẫn được Tăng Ni và Phật tử trì tụng hằng ngày cho tới ngày nay, như một hình thức nuôi dưỡng lòng từ bi, kết duyên lành với mọi loài và hồi hướng công đức cho tất cả chúng sinh.

Xem thêm: Quan điểm của Phật giáo về giải đen ‘tháng cô hồn’?

Ý nghĩa của Mông sơn Thí thực

Mông Sơn Thí Thực chứa đựng ba giá trị sâu sắc mà người học Phật có thể ứng dụng ngay trong đời sống:

1. Nuôi dưỡng tâm từ bi rộng lớn: Thí thực không đơn thuần là cho đi một phần vật chất, mà là sự mở rộng tấm lòng, trải tình thương đến tất cả chúng sinh – kể cả những loài đang chịu khổ trong cảnh giới đói khát, u minh. Khi thực hành, ta học cách buông bỏ tâm phân biệt thân–sơ, hữu hình–vô hình, để tình thương trở thành cầu nối xoa dịu nỗi khổ và gieo hạt giống thiện lành vào đời.
2. Hỗ trợ siêu thoát cho các vong linh: Trong tinh thần Phật giáo, những chúng sinh chưa siêu thoát vẫn bị nghiệp lực trói buộc, thiếu cơ hội tiếp cận ánh sáng Phật pháp. Mông Sơn Thí Thực, qua năng lực chú nguyện và sự thành tâm của người hành trì, không chỉ giúp họ no đủ phần thực phẩm, mà còn gieo vào tâm thức họ hạt giống tỉnh thức, mở lối để giảm bớt nghiệp chướng, hướng về con đường giải thoát và tái sinh vào cảnh giới tốt đẹp hơn.
3. Tích lũy phước đức và gieo nhân lành: Người thực hiện nghi thức này, với tâm thanh tịnh và lòng thành kính, sẽ tích lũy công đức lớn. Công đức ấy có thể hồi hướng cho cha mẹ hiện đời, tổ tiên nhiều đời, hay những chúng sinh đang cần sự trợ giúp. Đây là cách vun bồi phước báu không chỉ cho riêng mình mà còn cho cả gia đình và cộng đồng, giúp duyên lành được tăng trưởng, nghiệp xấu được chuyển hóa.

Xem thêm: Tháng cô hồn là gì? Quan điểm của Phật giáo về ‘tháng cô hồn’

Công đức của việc thiết lễ Mông sơn thí thực

Trong giáo lý nhà Phật, việc bố thí thức ăn không chỉ dừng lại ở hành động cho đi vật chất mà còn là phương tiện nuôi dưỡng lòng từ bi, phá trừ tâm bỏn sẻn và tạo ra phước lành sâu dày. Đặc biệt, nghi thức thí thực, nhất là theo pháp Đại Mông Sơn, được chư Phật và Tổ sư tán thán vì mang lại nhiều công đức lớn lao.

Theo Kinh Phật vì Thủ-ca trưởng giả nói nghiệp báo sai biệt, người phát tâm thí thực sẽ nhận được mười công đức thù thắng:

1. Thọ mạng được kéo dài.
2. Sắc diện tươi nhuận, dung mạo đoan nghiêm.
3. Thân thể khỏe mạnh, ít bệnh tật.
4. Lời nói trôi chảy, có sức thuyết phục và không bị trở ngại.
5. Tâm được an ổn, không lo sợ.
6. Siêng năng, không rơi vào lười nhác.
7. Được mọi người kính mến, ủng hộ.
8. Tích tụ và đầy đủ phước báu.
9. Sau khi mạng chung, được sinh về cảnh giới lành, trời hoặc Tịnh độ.
10. Con đường giải thoát mau chóng thành tựu, sớm chứng Niết-bàn.
    

Ngoài ra, việc thí thực còn đem lại mười lợi ích cụ thể cho người hành trì:

1. Hoàn thành đại hạnh bố thí, tiến sâu vào hạnh Ba-la-mật.
2. Mở rộng các mối nhân duyên lành với chúng sinh.
3. Kết nối và được sự gia hộ của chư Phật, Bồ-tát cùng các thiện thần.
4. Tiêu trừ khí độc, tai ương của thế gian.
5. Chuyển hóa và giảm bớt nghiệp chướng bản thân.
6. Tăng trưởng phước đức, giàu có cả vật chất lẫn tinh thần.
7. Giảm trừ tai nạn, kéo dài tuổi thọ.
8. Gia đình, nơi cư trú được an lành, yên ổn.
9. Hồi hướng lợi ích cho chúng sinh nơi cõi âm, giúp họ siêu thoát.
10. Đạo tâm và trí huệ ngày càng tăng trưởng.

Kinh Cứu bạt Diệm khẩu ngạ quỷ dạy rằng: Nếu hàng Tỷ-kheo, Tỷ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di thường xuyên trì niệm mật chú và xưng danh hiệu bốn đức Như Lai để gia trì thức ăn, rồi đem bố thí cho loài ngạ quỷ, thì sẽ thành tựu vô lượng phước đức, tăng thọ mạng, thêm sắc lực, và vun bồi đầy đủ căn lành.

Kinh Thí ngạ quỷ cam lộ vị đại Đà-la-ni cũng chỉ bày: Khi gặp bệnh nặng hoặc bệnh do quỷ thần quấy nhiễu, hãy nấu ba bát cháo, trì chú bảy biến rồi mang đến nơi vắng để bố thí cho ngạ quỷ, liên tục bảy ngày. Nhờ công đức ấy, bệnh tình sẽ được thuyên giảm.

Có thể thực hiện nghi thức Mông Sơn Thí Thực tại gia

Gia đình có thể thực hiện nghi thức Mông Sơn Thí Thực tại gia, nhưng nên giữ tâm từ bi và sự trang nghiêm, không biến thành hủ tục mê tín. Quan trọng nhất là tâm niệm bố thí và cầu nguyện cho tất cả chúng sanh đều được siêu thoát. Khi thực hiện Mông Sơn Thí Thực tại gia thì cần lưu ý những điều sau đây:

• Nghi thức Mông Sơn Thí Thực có nhiều phần, thường do chư Tăng hoặc người am hiểu Phật pháp hướng dẫn. Nếu tự làm tại gia, nên giản lược bằng cách trì chú, niệm Phật và bày một mâm cơm chay thanh tịnh.

• Không nên quá nặng hình thức (như đốt vàng mã nhiều), mà nên chú trọng tâm thành và hồi hướng công đức.

• Nếu muốn thực hiện đúng nghi thức Mông Sơn Thí Thực đầy đủ, tốt nhất nên thỉnh chư Tăng về nhà hoặc đến chùa để được hướng dẫn.

Ngày nay, tại các chùa, trong các trai đàn và pháp hội lớn, nghi thức Đại Mông Sơn thí thực thường được tổ chức với tâm nguyện rộng lớn. Chư Tăng Ni bày biện lễ phẩm, trước là cúng dường Tam Bảo, sau là thỉnh mời khắp pháp giới chúng sinh – đặc biệt là các vong linh, ngạ quỷ – cùng về thọ nhận. Nhờ oai lực của Tam Bảo, năng lực của chân ngôn, sự khai thị Phật pháp và tâm từ bi rộng lớn, mà cả người sống và kẻ mất đều được lợi ích: người sống thêm phước, người mất bớt khổ, cùng hướng về con đường giải thoát.

Như vậy, thí thực không chỉ là một nghi lễ mang tính truyền thống mà còn là phương tiện thực hành Bồ-tát hạnh trong đời sống hàng ngày. Mỗi khi chia sẻ thức ăn với tâm thành kính và vô tư, ta đang nuôi dưỡng chính mình, mở rộng tình thương, và gieo hạt giống an lạc cho cả hiện tại lẫn tương lai.

Cập nhật thêm nhiều thông tin hay và hữu ích về Phật giáo tại bchannel.vn hoặc kênh Youtube An Viên TV