Ni trưởng Diệu Tịnh: Biểu tượng trí tuệ, từ bi và đức hạnh của phụ nữ Việt 

Tuy nhiên, giữa những nỗ lực ấy, Ni giới chỉ những người phụ nữ xuất gia vẫn chưa có vị thế tương xứng. Họ ít được học, ít được giảng pháp, và hầu như không có chùa riêng để tu tập. Trong không gian tưởng chừng chỉ dành cho nam giới ấy, Ni trưởng Thích Nữ Diệu Tịnh đã bước lên như một ngọn đèn trí tuệ giữa đêm dài, chiếu sáng bằng lòng can đảm, tri thức và tình thương vô hạn.

Bằng cả tâm nguyện hoằng pháp, Ni trưởng Diệu Tịnh đã trở thành một trong những người tiên phong trong việc chấn hưng Ni giới Nam kỳ, mở đường cho ni giới khẳng định vị thế và vai trò của mình trong đạo và trong đời.

Hành trình tu học của Ni trưởng Diệu Tịnh 

Ni trưởng Diệu Tịnh, thế danh Phạm Thị Thọ, sinh năm 1910 tại Gò Công. Từ thuở nhỏ, Ni trưởng đã sớm bộc lộ tâm hồn hướng thiện, lòng nhân ái và trí tuệ khác thường. Năm 15 tuổi, ngài đến chùa Tân Lâm (Tân Sơn Nhất) cầu pháp với Tổ Chí Thiền, được ban pháp danh Hồng Thọ, hiệu Diệu Tịnh.

Ni trưởng theo học tại trường hạ Giác Hoa, ngôi trường đầu tiên đào tạo Ni sư ở Nam kỳ thành quả của phong trào Chấn hưng Phật giáo. Sau đó, Ni trưởng tiếp tục học với Hòa thượng Như Quý tại tổ đình Phước Tường (Thủ Đức).

Năm 1930, Ni trưởng Diệu Tịnh thọ giới Tỳ-kheo-ni tại núi Điện Bà, do Hòa thượng Như Nhãn Từ Phong làm Đàn đầu Hòa Thượng. Từ đây, một hành trình mới bắt đầu, hành trình của một người phụ nữ mang sứ mệnh phục hưng đạo pháp và khơi dậy ý thức tự chủ trong Ni giới.

Người vận động chấn hưng Ni giới

Ngay từ những năm đầu thập niên 1930, Ni trưởng Diệu Tịnh đã xuất hiện trên Tạp chí Từ Bi Âm, tờ báo Phật học uy tín bậc nhất Nam kỳ lúc bấy giờ. Bài viết đầu tiên, “Lời than phiền của một cô vãi” (số 27-1933), là tiếng nói phản tỉnh mạnh mẽ, chỉ ra những bất bình đẳng mà Ni giới đang gánh chịu, đồng thời kêu gọi xây dựng trường học và chùa riêng cho Ni giới, một tư tưởng vô cùng táo bạo trong bối cảnh xã hội thời ấy.

Hai năm sau, bài “Cái án ngụy truyền Chánh pháp” (số 73–1935) tiếp tục gây tiếng vang lớn. Ngôn từ đanh thép, lý luận vững chắc, Ni trưởng không chỉ phản biện những định kiến xem thường Ni giới mà còn khẳng định vị thế trí tuệ của người phụ nữ Phật tử.

Ni trưởng viết trong Bài diễn văn tại cuộc lễ khánh thành chùa Hải Ấn – TBÂ số 111-1936, tr.42 & 45

“chớ đừng để “Trưởng tha nhơn chi chí khí, diệt tự kỷ chi oai phong” (Đừng nâng cao chí khí của người mà đem quăng cái oai phong của mình), phải nhớ câu “bỉ kỳ trượng phu ngã diệt nhỉ” (kia đã trượng phu, đây ta cũng trượng phu)…”

Câu trên có nghĩa là khi tôn vinh người khác, hãy giữ lấy phẩm giá và oai phong của mình. Khi nhìn thấy người có chí lớn, hãy tự nhủ: ta cũng có thể như thế, cũng là “trượng phu” của chính đạo mình. Ni trưởng không xem thường bản thân vì là phụ nữ, mà dùng trí tuệ và nhân cách để khẳng định: phụ nữ cũng có thể là bậc “trượng phu” trong đạo, bình đẳng trong tuệ giác và từ bi.

Những lời ấy như tiếng chuông thức tỉnh giữa thời cuộc. Từ đó, Ni trưởng trở thành ngọn cờ đầu của phong trào vận động chấn hưng Ni giới, góp phần hình thành thế hệ Ni sư tiên phong, có học thức, có lý tưởng và có tinh thần bình đẳng. 

Ni trưởng Diệu Tịnh là người kiến tạo cơ sở cho Ni giới

Ni trưởng không chỉ viết và nói, mà còn làm.

Năm 1934, khi trụ trì chùa Thiên Bửu, ngài mở lớp dạy chữ Quốc ngữ và chữ Hán cho Ni chúng và trẻ em nghèo quanh vùng. Đây là lớp học đầu tiên được tổ chức trong chùa, thể hiện tư tưởng khai sáng: Muốn tu trước hết phải có học, muốn độ đời trước hết phải hiểu đời.

Cuối năm 1934, Ni trưởng mời thêm Ni sư Diệu Tấn, Ni sư Diệu Tánh và Sư phó Diệu Thuận cùng xây dựng chùa Từ Hóa tại làng Tân Sơn Nhì (Gia Định). Một năm sau, chùa được dời sang Tân Sơn Nhất và đổi tên thành Hải Ấn Ni Tự cũng là ngôi chùa Ni đầu tiên ở vùng đất Gia Định.

Không dừng lại ở đó, Ni trưởng còn được mời làm Giáo thọ Ni đầu tiên của tỉnh Gia Định, phụ trách giảng dạy, hoằng pháp và đào tạo thế hệ Ni trẻ. Những bước đi ấy đánh dấu một thời kỳ mới cho Ni giới miền Nam, khi phụ nữ không chỉ tu trong chùa mà còn tham gia trực tiếp vào sự nghiệp giáo dục, truyền bá đạo pháp và hoạt động xã hội.

Ni trưởng Diệu Tịnh – Người đưa Phật Pháp đến gần hơn với người dân

Một trong những cống hiến lớn nhất của Ni trưởng Diệu Tịnh là công việc dịch thuật và truyền bá kinh điển Phật giáo sang chữ Quốc ngữ. Ngài đã tự mình dịch Kinh Vu Lan, Kinh Phổ Môn, Kinh Pháp Bảo Đàn, rồi cho ấn tống, phân phát rộng rãi để làm tài liệu giảng dạy và tu học.

Từ trước, kinh điển chủ yếu viết bằng Hán văn, khó tiếp cận với đại chúng. Việc dịch sang Quốc ngữ không chỉ giúp Phật tử hiểu kinh dễ hơn, mà còn đưa Phật pháp đến gần người dân Việt, hòa cùng tinh thần dân tộc và thời đại.

Qua đó, Ni trưởng Diệu Tịnh đã góp phần làm cho Phật giáo trở nên gần gũi, gắn bó hơn với đời sống văn hóa và tâm hồn người Việt. Góp phần làm cho đạo pháp không còn là lý thuyết xa vời, mà trở thành nguồn sáng dẫn dắt đời sống tâm linh của nhân dân.

Với tư duy khai phóng, Ni trưởng luôn đề cao vai trò của trí tuệ nữ giới. Ni trưởng từng giảng rằng:

“Ni giới đối với Phật giáo ngày nay phải cố gắng tu học, để sau này đem hết năng lực ra đảm nhận trách nhiệm hoằng pháp lợi sinh và kháng cự với tà sư, ngoại đạo. Như vậy mới không phụ chí khí xuất gia, lại đúng với nghĩa vụ của trang nữ lưu học Phật.”

Tinh thần ấy đã thôi thúc biết bao phụ nữ thời bấy giờ bước ra khỏi khuôn khổ, dấn thân học hỏi, tu hành và đóng góp cho xã hội.

Biểu tượng của từ bi: gieo chữ hóa đạo, gieo lòng thành nhân

Không chỉ là người tu học, Ni trưởng Diệu Tịnh còn là người gieo hạt yêu thương và khai mở học vấn.

Ni trưởng dạy chữ Quốc ngữ, dạy Hán văn, hướng dẫn đạo lý làm người, chăm sóc người nghèo và trẻ mồ côi. Đó không chỉ là công tác từ thiện mà là biểu hiện của từ bi gắn liền với trí tuệ, biết nhìn thấy nỗi khổ để giúp người thoát khổ bằng học và bằng hiểu.

Trong bài lời than phiền cy, Ni trưởng luôn nhấn mạnh:

“Phật pháp không chỉ ở chùa, mà ở mỗi việc ta làm, mỗi người ta thương. Dạy một đứa trẻ biết đọc cũng là gieo một hạt Phật trong đời.”

Tinh thần từ bi ấy lan tỏa, trở thành nền tảng cho các hoạt động xã hội như giáo dục, y tế, cứu tế mà Ni giới sau này tiếp nối. Với tâm hạnh từ bi, Ni trưởng Diệu Tịnh đã làm cho đạo pháp trở nên sống động giữa đời, không chỉ là giáo lý mà là hơi thở của cuộc sống.

Đức hạnh: Nguồn sáng nuôi dưỡng tâm từ và bản lĩnh phụ nữ

Ni trưởng Diệu Tịnh được tăng ni đương thời kính trọng không chỉ vì tài, mà vì đức. Trong bài “Một cuộc điều tra về Ni giới” của cư sĩ Minh Ký trên tạp chí Từ Bi Âm số 117 từng viết:

“Về làng Tân Sơn Nhì có cô vãi Diệu Tịnh, trụ trì chùa Hải Ấn, xuất gia từ nhỏ, nay tuổi gần ba mươi, tánh tình thanh tịnh, giới hạnh nghiêm minh. Hán tự, Quốc văn đều am hiểu, thường thấy đắp y lên diễn đàn mà thuyết pháp. Trong phái tòng lâm có nhiều người thấy vậy mà phải kính phục.”

Giới hạnh thanh tịnh, tâm từ bao dung, hành động kiên định. Đó là ba phẩm chất làm nên đức hạnh của Ni trưởng. Trong Phật pháp, đức hạnh là nền cho trí tuệ; với người phụ nữ Việt Nam, đức hạnh là gốc của phẩm giá. Bằng trí tuệ và lòng từ bi, Ni trưởng Diệu Tịnh đã thắp lên ngọn đuốc nối liền đạo và đời, đưa giáo lý Phật giáo hòa vào đời sống, giúp ánh sáng Phật pháp lan tỏa đến mọi tầng lớp nhân dân.

Ni trưởng Diệu Tịnh: Người phụ nữ mang ánh sáng trí tuệ và từ bi cho đạo cho đời

Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10 là dịp để tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ Việt không chỉ trong gia đình mà trong xã hội, không chỉ trong hiện tại mà cả trong quá khứ.Giữa vô vàn gương mặt đáng kính, Ni trưởng Diệu Tịnh là một biểu tượng rực sáng. Ni trưởng là một trong những người đã góp phần chấn hưng Ni giới, dịch kinh truyền đạo, gieo chữ dạy đời, sống đời thanh tịnh nhưng tư tưởng mạnh mẽ, hành động can trường.

Trong niềm tôn kính, ta có thể gọi Ni trưởng là “Người phụ nữ của Trí tuệ – Từ bi – Đức hạnh”, hội đủ ba viên ngọc quý mà đạo Phật và đời người đều hướng đến.

Trí tuệ giúp ta thấy rõ con đường.

Từ bi giúp ta bước đi bằng lòng yêu thương.

Đức hạnh giúp ta đứng vững giữa muôn biến đổi.

Thông điệp mà Ni trưởng để lại cho hậu thế và đặc biệt cho người phụ nữ Việt hôm nay chính là: Học để hiểu, hiểu để thương, và thương để hành động, chỉ khi ấy, ánh sáng trong mỗi người mới thật sự được thắp lên, soi rọi và sưởi ấm cuộc đời của mình và của người.

Dõi theo hành trình của Ni trưởng Diệu Tịnh, ta thấy sáng lên hình ảnh một bậc nữ tu trí tuệ và từ bi, người đã gieo hạt giống giác ngộ, vun bồi nên diện mạo mới cho Ni giới Việt Nam hiện đại, người đã dám đứng lên giữa thời cuộc, mở đường cho bao thế hệ sau. Bằng tư tưởng bình đẳng, lòng nhân ái và tinh thần phụng sự, Ni trưởng đã thắp lên ngọn đuốc chấn hưng, không chỉ cho Phật giáo mà cho cả tâm thức người phụ nữ Việt.

Hơn chín thập kỷ trôi qua, ánh sáng của Ni trưởng Diệu Tịnh vẫn tỏa soi, như đóa sen nở trong bùn, thanh khiết và bền bỉ. Như nhắc nhở mỗi chúng ta về giá trị bất diệt của Trí tuệ, Từ bi và Đức hạnh; những phẩm chất làm nên vẻ đẹp muôn đời của người phụ nữ Việt Nam.

Xin được cúi đầu tưởng niệm và tôn vinh Ni trưởng Thích Nữ Diệu Tịnh, người đã để lại một dấu son trong lịch sử Phật giáo nước nhà, một nguồn cảm hứng bất tận cho mọi phụ nữ Việt Nam trên hành trình tỏa sáng cùng trí tuệ và từ bi.