Sâu sắc lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn

Phật báo tin chuẩn bị vào Niết Bàn 

Phật sau khi đã giác hạnh thì đã 80 tuổi, sắc thân tứ đại có nhiều biến đổi, yếu già. Lúc này, Ngài vào hạ ở rừng Sa La trong xứ Câu Ly và gọi đệ tử A Nan để dặn dò. Đây là những lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn mà chúng ta còn nhớ mãi: 

“A Nan! Ðạo ta nay đã viên mãn. Như lời nguyện xưa, nay ta đã có đủ bốn hạng đệ tử: Tỳ kheo, Tỳ kheo Ni, Ưu Bà Tắc, Ưu Bà Di. Nhiều đệ tử có thể thay ta chuyển xe pháp, và đạo ta cũng đã truyền bá khắp nơi. Bây giờ ta có thể rời các ngươi mà ra đi. Thân hình ta, theo luật vô thường, bây giờ như một cỗ xe đã mòn rã. Ta đã mượn nó để chở pháp, nay xe đã vừa mòn mà pháp cũng đã lan khắp nơi, vậy ta còn mến tiếc làm gì cái thân tiều tụy này nữa? A Nan! Trong ba tháng nữa ta sẽ nhập Niết bàn”.

=>>> Đọc thêm: Ứng dụng Phật giáo trong cuộc sống

Sau khi tin đức Phật sắp vào Niết Bàn lan ra thì các đệ tử của Ngài đã trở về để cùng đấng Giác Ngộ chia ly lần cuối. Bên cạnh đó, dân chúng cũng đến kính viếng rất đông để thể hiện lòng thành kính. 

Phật nói Kinh Di Giáo và những lời phú chúc  

Trước khi Phật nhập Niết Bàn thì Ngài đã dặn dò những lời chúc phúc đến mọi người. Lúc bấy giờ các đệ tử của Ngài đã có mặt đông đủ xung quanh Ngài để nghe lời dặn dò một lần cuối. Ngài phú chúc như sau:

“a) Y, bát của Ngài sẽ truyền cho ông Ma Ha Ca Diếp.

b) Các đệ tử phải lấy Giới luật làm Thầy.

c) Ở đầu các Kinh phải nên nêu 4 chữ: “Như thị ngã văn”.

d) Xá lợi của Ngài sẽ chia làm ba phần:

• Một phần cho Thiên cung,
• Một phần cho Long cung,
• Một phần chia cho 8 vị Quốc vương ở Ấn Độ”

Những lời vàng ngọc mà Đức Phật đã để lại trong giờ phút cuối cùng trước khi Niết Bàn như:

– “Này! Các người phải tự mình thắp đuốc lên mà đi! Các người hãy lấy Pháp của ta làm đuốc! Hãy theo Pháp của ta mà tự giải thoát! Ðừng tìm sự giải thoát ở một kẻ nào khác, đừng tìm sự giải thoát ở một nơi nào khác, ngoài các người!..”.

– “Này! Các người đừng vì dục vọng mà quên lời ta dặn. Mọi vật ở đời không có gì quý giá. Chỉ có chân lý của đạo ta là bất di, bất dịch. Hãy tinh tiến lên để giải thoát, hỡi các người rất thân yêu của ta!”.

Những lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn này đã được các đệ tử ghi nhớ đến muôn đời sau. Sau khi đã dặn dò xong thì Ngài nhập định rồi vào Niết bàn nhằm ngày Rằm tháng Hai Âm lịch.

Lúc này, rừng cây Ta-la tuôn hoa xuống phủ lên thân Ngài, cây cỏ héo úa, chim chóc im bặt tiếng hót. Các đệ tử tẩn liệm xác Ngài vao trong kim quan và đưa kim quan Ngài ở thành Câu Thi Na.

Ý nghĩa những lời cuối của Phật

Những lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn vô cùng quý giá. Bởi dây là lời di huấn để lại chúng đệ tử xuất gia gánh vác trọng trách hoằng pháp lợi sinh. Nếu Ngài ra đi mà không di huấn thì Tăng đoàn sẽ bị xáo động, không biết nương tựa vào đâu. Ý nghĩa của các lời cuối mà Đức Phật để lại như sau:   

Lấy giới làm Thầy 

Trong suốt hơn 40 năm hành đạo, Đức Phật luôn chỉ dẫn những bậc đệ tử một cách chân tình mà chưa từng xem bản thân mình là người thống lĩnh Tăng đoàn. Ngài luôn muốn các đệ tử cần nương vào Pháp mà tu tập, lấy giới làm thầy.

Vì vậy, Đức Phật dạy: “Này Ananda, chúng Tỳ-kheo còn mong mỏi gì nữa ở Ta! Này Ananda, Ta đã giảng Chánh pháp, không có phân biệt trong ngoài, vì này Ananda, đối với các Pháp, Như Lai không bao giờ là vị Đạo sư còn nắm tay.” 

Những lời nhắc nhở cuối cùng này nhằm để tôn vinh vai trò Đạo sư, chỉ vì lòng đại bi thương yêu đệ tử. Đức Phật luôn đối đãi hài hòa bao dung đối với chúng Tăng. Ngoài ra, Ngài cũng không muốn chúng Tăng ỷ lại vào mình, hãy lấy Pháp và Luật làm nguyên tắc sống. Cụ thể, các đệ tử cần phải siêng năng học hỏi giáo lý, trau dồi giới hạnh, mở mang trí tuệ. Lời giáo huấn rất thiết tha và nhân bản giúp chúng sanh tự là chủ nhân của chính mình, tự mang lại đời sống hạnh phúc.  

=>>> Xem thêm: Chú Lăng Nghiêm là gì? Ý nghĩa và tác dụng chú Lăng Nghiêm

Lấy Chánh Pháp làm nơi nương tựa

Trong lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn có nói: “Này Ananda, những ai sau khi Ta diệt độ, tự mình là ngọn đèn cho chính mình, tự mình nương tựa chính mình, không nương tựa một gì khác, dùng Chánh pháp làm ngọn đèn, dùng Chánh pháp làm chỗ nương tựa, không nương tựa vào một pháp gì khác, những vị ấy, này Ananda, là những vị tối thượng trong hàng Tỳ-kheo của Ta, nếu những vị ấy tha thiết học hỏi”.

Lời dạy này có nghĩa Chánh pháp là chân lý bất diệt, là một thực tại và bất cứ ai cũng có thể đạt đến. Chánh Pháp sẽ đưa con người từ tối ra sáng, từ vô minh đến trí tuệ. Quan điểm của Đức Phật chứa đầy tinh thần tự do, cầu thị, bao dung, không dùng uy quyền để ra lệnh cho tín đồ.  

Trong lời dạy đặc biệt thì Đức Phật đã chỉ rõ và kêu gọi các đệ tử hãy nương tựa lời dạy của Ngài đã đúc kết để hướng đến tương lai tươi sáng. Nếu ai có chánh niệm trong tất cả mọi hành động thì vị ấy sẽ được giải thoát.

Cúng dường 

Vào đêm cuối khi Đức Phật thì các cây Sala song thọ trổ hoa trái mùa rơi lên, gieo khắp trên thân Như Lai để cúng dường. Tuy nhiên những điều này không được Đức Phật ca ngợi. 

Thay vào đó, Ngài đã dặn dò các đệ tử là cần phải tu tập và thực hành Chánh pháp. Đây mới chính là năng lực mạnh mẽ để chuyển đổi phẩm chất xấu xa tồn tại trong mỗi người. Còn hình thức bên ngoài sẽ chỉ là phương tiện, tu tập hướng đến sự giải thoát là cứu cánh của người xuất gia. Thực hiện như vậy thật sự là cúng dường tối thượng theo lời của Đức Phật dạy.

=>>> Xem thêm: Chú Dược Sư là gì? Ý nghĩa, lợi ích và các bước trì tụng

Làm lợi ích cho chúng sinh 

Lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn: “Này các Tỳ-kheo, nay những pháp do Ta chứng ngộ và giảng dạy cho các ngươi, các ngươi phải khéo học hỏi, thực chứng tu tập và truyền rộng để phạm hạnh được trường tồn, vĩnh cửu, vì hạnh phúc cho chúng sinh, vì an lạc cho chúng sinh, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc cho loài Trời và loài Người”. 

Đức Phật đã nhấn mạnh đến trách nhiệm hàng xuất gia là truyền bá giáo lý của Ngài đến chúng sinh, lấy chúng sinh làm đối tượng để phụng sự. Các đệ tử cần phải khéo học hỏi, tu tập để đi truyền bá, phổ cập đạo giác ngộ giúp Chánh pháp được trường tồn lâu dài.

Pháp ở đây được xây dựng dựa trên nền tảng Giới, Định, Tuệ với mối quan hệ gắn kết không phân ly. Chúng ta chỉ có thể đạt được hạnh phúc, an lạc, lợi ích thật sự khi có trí tuệ. Vì vậy mà Đức Phật nhấn mạnh mọi người cần phải học hỏi, tu tập thực chứng Chánh pháp để thoát ra khỏi đầm lầy khổ đau.

Tóm lại, Pháp mà Ngài chứng ngộ là con đường của bi trí. Nếu con người có sự nỗ lực  sẽ đạt đến đích chân, thiện, mỹ. Các vị Tỳ-kheo đã nỗ lực học hỏi giáo pháp cần phải dấn thân hóa độ chúng sinh để chúng sinh đều hưởng được pháp vị giải thoát, vì lợi ích cộng đồng.

Hoà hợp

Đức Phật đã dặn dò rất kỹ lưỡng rằng mỗi lời nói được nghe từ ai thì các Tỳ-kheo không nên vội tán thán hay hủy báng. Mỗi câu nói cần phải được đem so sánh với Kinh, đối chiếu Luật để xem có hòa hợp không. Bởi nếu những câu nói đó phù hợp với Kinh, Luật thì đó chính là lời dạy của Thế Tôn.

Đức Phật đề cao trên sự thấy đúng, hiểu đúng, lãnh hội để có kết quả chứ không dựa vào lòng tin. Để tránh sự nghi ngờ, không hiểu rõ về giáo lý của các đệ tử, thì Đức Phật cũng ân cần hỏi han. Thông qua những câu nói nhẹ nhàng này có thể thấy Ngài gần gũi và chân thật, quan tâm đến các vị Tỳ-kheo với tư cách người Cha, người Thầy.

Vô thường

Trong lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn, các hành là vô thường. Bất cứ khi nào chúng ta thấy được bản chất sâu sắc của sự vật, sự việc thì đó mới chính là thứ quý giá nhất. Ngài sợ rằng, chúng đệ tử sẽ bị lao vào vòng xoáy của cuộc đời, chịu sự biến đổi của không gian và thời gian.

Do vậy, Ngài đã nhấn mạnh sự vô thường của cuộc đời, khi các đệ tử tinh tấn tu tập, vượt lên trên sẽ được giải thoát. Con người tự mình làm chủ mình, không có một quyền năng nào cao hơn có thể định đoạt số phận. Đức Phật khuyến khích chúng ta cần cố gắng nỗ lực tìm sự giải thoát bằng cách nương tựa vào Chánh pháp.  

Giáo huấn về sự vô thường khích lệ tinh thần thoát ly, đừng bám víu vào cuộc đời. Giáo pháp đã được dạy cần phải hành trì, đời sống ngắn ngủi nên đừng để trôi qua vô ích. Phải tự mình nỗ lực tiến lên đừng ỷ lại vào ai để có được cuộc sống tốt đẹp hơn. Đức Phật là nhân cách tiêu biểu cho con người của mọi thời đại, mọi lãnh thổ. 

Suốt hơn bốn mươi năm hành đạo trên mọi nẻo đường của Ngài thì những lời dạy của Đức Phật trước khi nhập Niết Bàn mãi mãi là nguồn từ bi và trí tuệ bất tận. Thực hành giáo pháp ấy sẽ giúp bạn được an lạc và lan tỏa ra toàn xã hội để con người vượt qua bến đời trầm luân.