Thế nào là phước? Phước hữu lậu và phước vô lậu là gì?

Phước là gì?

Theo tinh thần Phật giáo, phước chính là kết quả của những hành động thiện lành mang lại niềm an vui cho bản thân và cho người khác, không chỉ trong hiện tại mà còn cả mai sau. Người biết làm phước là người gieo trồng hạt giống từ bi, trí tuệ và nhân duyên tốt đẹp trong đời sống.

Người có phước thường được mọi người quý mến, bởi họ biết sống vị tha, lan tỏa yêu thương và sẵn sàng sẻ chia. Nhờ đó, khi gặp nhau, niềm vui được nhân lên, sự hỗ trợ và cảm thông cũng đến một cách tự nhiên. Đây chính là ý nghĩa của câu: “Làm phước gặp phước”.

Xem thêm: Làm thế nào để tạo ra phước đức bền vững?

Thế nào phước hữu lậu và phước vô lậu?

Phước hữu lậu – Nền tảng an vui trong vòng sinh tử

Phước hữu lậu là những thiện hạnh đem lại an vui cho mình và cho người, nhưng vẫn còn trong vòng sinh tử, sanh diệt và giới hạn. Tuy vậy, đây chính là nền tảng căn bản để mỗi người gieo trồng nhân lành, nuôi dưỡng đời sống hạnh phúc. Phước này phát sinh từ ba nghiệp “Thân – Khẩu – Ý” khi được hành trì đúng chánh pháp.

1. Phước từ thân

• Cứu mạng: Bảo vệ sự sống của con người là việc làm cao quý nhất. Giúp một người thoát chết chính là trao cho họ niềm hạnh phúc vô giá.

• Bố thí: Sẻ chia vật chất, của cải vô thường để cứu giúp người trong lúc khốn khó. Của cải nếu biết ban bố sẽ trở thành nguồn phước bền vững, ngược lại nếu chấp thủ sẽ mang đến khổ đau khi mất đi.

• Trinh bạch: Giữ gìn sự chung thủy, trong sạch, đem lại niềm tin và hạnh phúc cho gia đình, góp phần xây dựng xã hội an vui, vững bền.

2. Phước từ khẩu

Người tu phước ở lời nói cần thực hành bốn hạnh:

• Chân thật: Lời nói thành thật đem lại niềm tin và sự kính trọng.

• Đúng lý: Nói lời hợp lẽ chánh pháp, giúp người sáng tỏ điều nghi hoặc.

• Hòa thuận: Lời nói kết nối, hàn gắn, xóa bỏ chia rẽ, nuôi dưỡng tình thương.

• Nhã nhặn: Lời nói ôn hòa làm dịu tâm sân hận, đem lại sự dễ mến, vui vẻ cho người nghe.

3. Phước từ ý

• Từ bi: Nuôi dưỡng tình thương, xóa bỏ gốc rễ tham lam và độc ác.

• Nhẫn nhục: Giữ tâm an hòa trước nghịch cảnh, không để sân hận khởi lên.

• Chánh kiến: Thấy biết đúng đắn, dẫn đường cho thân và khẩu hành trì thiện pháp.

Ba nghiệp “Thân – Khẩu – Ý” khi được vận dụng đúng chánh pháp sẽ tạo nên phước hữu lậu, giúp con người an vui trong hiện tại và mai sau. Dù còn trong vòng sanh tử, nhưng phước này chính là chất liệu nuôi dưỡng hạnh phúc, là bước đầu để tiến đến phước vô lậu và con đường giải thoát. 

Phước vô lậu — Con đường an vui viên mãn nơi vô sanh

Phước vô lậu là sự an vui tuyệt đối, vượt ngoài mọi ràng buộc và giới hạn thế gian. Khi còn trôi lăn trong vòng sanh tử, mọi niềm vui chỉ là giả tạm, có sinh tất có diệt, luôn bị vô thường chi phối và bị đối đãi làm biến đổi. Chỉ khi tận diệt gốc rễ sanh tử, an trú nơi vô sanh pháp nhẫn, hành giả mới thật sự đạt được an lạc viên mãn, bền vững và bất biến.

Tu phước vô lậu chính là lấy vô sanh làm cứu cánh tối hậu. Mỗi ngày, người hành trì phải khéo buông xả vọng tưởng sanh diệt, dùng trí tuệ Bát-nhã quán chiếu để thấy rõ bản chất các pháp vốn duyên sinh – vô ngã – hư huyễn, không thật có, không để tâm bám chấp vào chúng. Nhờ sự quán chiếu ấy, tâm được tự tại, không dao động trước thịnh suy, được mất, khen chê.

Trên con đường ấy, hành giả không chỉ tự lợi mà còn lợi tha: khuyến khích, chỉ dẫn và nâng đỡ người khác cùng bước đi, gieo duyên tu tập, cùng hướng về giải thoát. Đó chính là tu phước vô lậu – con đường đưa đến an vui tối thượng, thành tựu công đức vô vi, và rốt ráo chứng ngộ Niết-bàn giải thoát.

Phước hữu lậu và phước vô lậu khác nhau thế nào

Phước hữu lậu là những phước đem lại an lạc tương đối trong vòng sanh tử — của cải, sức khỏe, gia đình hòa thuận… Phước hữu lậu có giá trị và cần thiết, nhưng vẫn sanh diệt theo nhân duyên. Ngược lại, phước vô lậu không thuộc về đối đãi thế gian; đó là công đức dẫn hành giả vượt thoát tam giới, an trú trong trạng thái vô sanh, an vui viên mãn, lâu bền và không bị tiêu mất.

Phước vô lậu chính là nội tâm thanh tịnh, trí tuệ khai mở và sự chứng ngộ. Khi không còn bị mắc kẹt bởi tham sân si và vô minh, tâm an trú nơi không-sanh-như-lý, đó là phước không còn lậu hoặc không làm tăng thêm nghiệp và cũng không rơi vào vòng sanh diệt.

Thực hành tu phước vô lậu những bước thiết thực:

1. Buông xả vọng niệm sanh diệt: Hằng ngày luyện tập buông xả những vọng tưởng sinh diệt: bám víu, khước từ, mong cầu. Nhận diện chúng rồi để cho chúng trôi qua mà không nắm chặt.

2. Quán chiếu bản chất giả dối của mọi pháp: Dùng trí tuệ quán sát để thấy rõ các pháp vốn vô thường và không có ngã tự tính. Khi trí tuệ sáng, phiền não tự lắng.

3. Nuôi dưỡng chánh niệm và chánh tinh tấn: Thiền định định kỳ, tụng niệm, niệm Phật hay quán hơi thở để củng cố chánh niệm; tinh tấn hành trì giúp lòng không lơi.

4. Hành thiện không cầu quả: Bố thí, cúng dường, giúp đỡ người với tâm vô ngã — đây là tu phước mà không bị ràng buộc bởi mong cầu, làm nền tảng cho công đức vô lậu phát sinh.

5. Hướng dẫn và khuyến tu cho người khác: Chia sẻ phương pháp tu, khuyến thiện giúp cộng đồng cùng tiến, bởi truyền trao chánh pháp là nhân duyên phước đức lan rộng.

• Tâm an tĩnh, không bị khổ não chi phối.

• Trí tuệ sáng suốt, biết làm đúng, nói đúng và thấy đúng.

• Hành xử từ bi, vị tha trong mọi mối quan hệ.

• Phước hữu lậu được chuyển hóa thành nền tảng hỗ trợ con đường tu tiến đến vô lậu.

• Cuối cùng là hướng tới Niết bàn chân an vui không còn sanh diệt.

Tu phước vô lậu là lấy vô sanh làm cứu cánh: không chỉ làm việc thiện mà còn quán chiếu để diệt tận gốc rễ vọng tưởng sanh diệt. Hành giả kiên tâm buông xả, tinh tấn quán chiếu và dẫn dắt người khác, sẽ từng bước tiến tới an vui viên mãn. Đó là con đường thực sự đưa ta ra khỏi biển khổ luân hồi, đến bến bờ giải thoát.

Phước đức và Công đức – Con đường trọn vẹn đưa đến giác ngộ giải thoát

Chúng ta tạo phước bằng bố thí, cúng dường, ấn tống kinh sách… nếu còn mong cầu quả báo tốt đẹp thì đó là phước hữu lậu, thuộc về thế gian, vẫn còn trong vòng sanh tử. Nhưng nếu hành động ấy được thực hiện với tâm vô ngã, từ bi và thanh tịnh, không vì báo đáp, không vì cầu phước, mà chỉ nhằm giúp người bớt khổ, giúp Tam bảo hưng thịnh, giúp chúng sinh gieo duyên lành và khai mở trí tuệ, thì khi ấy ta đã gieo trồng công đức vô lậu.

Phước hữu lậu là phương tiện, nâng đỡ cho hành giả an ổn trên bước đường tu tập. Công đức vô lậu chính là nội tâm thanh tịnh, trí tuệ giác ngộ, thoát khỏi tam giới, hướng đến Niết-bàn. Người tu vừa vun bồi phước đức để trợ duyên đời sống, vừa tu tập công đức để vượt thoát luân hồi.

Đó chính là con đường trọn vẹn: Tu Phước – Tu Huệ, hòa hợp trong một đời sống tỉnh thức, đem lại lợi ích cho mình và cho người, hướng đến cứu cánh giác ngộ giải thoát.

Mời quý khán giả đón xem và tham khảo thêm nhiều tin tức Phật giáo được cập nhật thường xuyên trên website Bchannel và fanpage TRUYỀN HÌNH AN VIÊN!