Tôn giả Ni Xa Câu Lê – Thiên nhãn đệ nhất Ni đoàn

Tôn giả Ni Xa Câu Lê là ai

Xa Câu Lê sinh ra trong một gia đình Bà La Môn cao quý và giàu có tại kinh thành Xá Vệ (Savatthi), thuộc vương quốc Kiều Tát La (Kosala). Gia đình cô nổi tiếng đến mức vua Ba Tư Nặc cũng kính trọng.

Cô tiểu thư Xa Câu Lê sở hữu đôi mắt đẹp lạ thường, ánh mắt trong sáng, dịu dàng và đầy sự chân thành. Mỗi khi nhìn vào ai đó, ánh mắt của cô toát lên sự sâu sắc và tấm lòng trắc ẩn.

Một đặc biệt kỳ diệu là Xa Câu Lê không bao giờ phải chịu đựng bóng tối. Có nhiều lần, khi cô đi qua những nơi vắng vẻ vào ban đêm, dù là khu vực xa xôi, vẫn luôn có người mang đuốc đèn đến để thắp sáng, như thể có một sức mạnh vô hình soi chiếu và bảo vệ cô.

Ngày xưa, vào thời Đức Phật Ca Diếp, có một vị Tỳ kheo Ni tinh tấn, chuyên cần tu hành. Ngài đã vào sâu trong rừng để thực hiện hạnh đầu đà, không quản ngại khổ hạnh.

Một hôm, khi nghe tin Đức Phật Ca Diếp đã nhập Niết Bàn, vị Tỳ kheo Ni xúc động vô cùng. Ngài lập tức trở về và quyết tâm thực hiện một hạnh nguyện đặc biệt để tỏ lòng kính ngưỡng đối với Đức Phật.

Trên đường trở về, Ngài vừa đi khất thực vừa xin dầu thắp đèn ở khắp nơi. Khi đến tháp thờ, Ngài cẩn thận lau sạch từng chiếc chân đèn, rồi dùng số dầu vừa được cúng dường để thắp sáng cả đại điện.

Khi màn đêm buông xuống, ánh sáng từ hàng ngàn ngọn đèn tỏa ra rực rỡ, chiếu sáng không gian tôn nghiêm của ngôi tháp. Trong không khí trang nghiêm ấy, vị Tỳ kheo Ni chắp tay thành kính, quỳ xuống trước di tích của Đức Phật Ca Diếp và cầu nguyện:

“Nguyện ánh sáng của Chánh Pháp sẽ mãi mãi sáng ngời, dẫn dắt chúng sinh tìm được an vui.”

Cả đêm đó, Ngài thức để trông giữ ngọn lửa. Nhờ công đức này, khi viên mãn, vị Tỳ kheo Ni được tái sinh vào cõi trời Đao Lợi, nơi đầy ánh sáng. Ngài sống ở đó nhiều nghìn kiếp, trước khi trở thành đệ tử của Đức Phật Thích Ca, đạt được thiên nhãn và chứng đạt quả vị giải thoát viên mãn.

Vị Tỳ kheo Ni ấy chính là Tôn giả Xa Câu Lê (Sakula)

Ánh sáng chánh pháp tới Tôn giả Ni Xa Câu Lê

Một ngày, kinh thành Xá Vệ trở nên nhộn nhịp như một lễ hội lớn. Dân chúng từ khắp nơi đều tụ tập về tham dự buổi lễ khánh thành tinh xá Kỳ Viên (Jetavana). Nằm gần trục đường chính của thành phố, đây là một ngôi chùa lớn và vĩ đại, một công trình mang tầm quan trọng đặc biệt trong thời kỳ đó. Truyền thuyết kể rằng, trưởng giả Cấp Cô Độc (Anathapindika) đã dùng hàng triệu miếng vàng để lát đầy mặt đất, mua lại khu vườn từ Thái tử Kỳ Đà (Jeta) và xây dựng tinh xá này như một món cúng dường dâng lên Đức Phật. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên người dân Xá Vệ được tận mắt chiêm ngưỡng dung nghi của Đức Phật.

Khi thời khắc quan trọng đến gần, Đức Thế Tôn cùng Tăng đoàn bước vào lễ đài, ánh sáng từ Ngài rực rỡ như mặt trời chiếu sáng cả không gian. Trong đám đông quỳ lạy dọc hai bên lối đi, Ngài Xa Câu Lê cũng xúc động quỳ xuống, đảnh lễ Đức Phật.

Sau đó, Đức Thế Tôn thuyết giảng Pháp. Lời giảng của Ngài vang lên mạnh mẽ và sâu sắc. Ngài nói về bốn nơi đáng sống trong đời: nơi có tình yêu thương, nơi có Chánh Pháp được giảng dạy, nơi có bậc Thánh cùng sinh sống, và cuối cùng là Niết Bàn – nơi mà hạnh phúc vĩnh cửu và tự do khỏi mọi khổ đau sinh tử. Chỉ những ai xuất gia, đạt được trí tuệ sáng suốt mới có thể đạt đến Niết Bàn.

Ngài Xa Câu Lê, khi nghe lời Pháp, cảm nhận sâu sắc về cuộc đời mình. Từ nhỏ, Ngài đã được sống trong sự giàu có, sang trọng, tưởng rằng đó là sự may mắn. Nhưng sau khi suy ngẫm, Ngài nhận ra rằng sự hào nhoáng bên ngoài chỉ là giả tạm, trong khi xung quanh vẫn tràn ngập những nỗi đau khổ của con người. Những tranh chấp quyền lực, sự phân biệt giai cấp, nỗi lo âu của những người hầu cận… tất cả đều là những điều bất an trong cuộc sống.

Với niềm tin sâu sắc vào Pháp của Đức Phật, Ngài Xa Câu Lê nhận ra rằng chỉ có Chánh Pháp mới mang lại hạnh phúc chân thật. Từ đó, Ngài trở thành một tín nữ thuần thành, thường xuyên đến tinh xá để cúng dường và học hỏi giáo lý từ chư Tăng Ni.

Tôn giả Ni Xa Câu Lê xuất gia

Sau khi xuất gia, Tôn giả Xa Câu Lê được các bậc Trưởng lão chỉ dạy về thiền định và các oai nghi tế hạnh của một Tỳ kheo. Ngài thực hành tinh tấn và rất nghiêm túc trong việc tu tập.

Không lâu sau, vào một đêm tĩnh mịch, Tôn giả an trú trong các tầng thiền định. Đến nửa đêm, trí tuệ Ngài bừng sáng, phá tan màn vô minh và Ngài chứng đắc Thánh quả A La Hán, đạt được sự giác ngộ và giải thoát viên mãn.

Do tu hành từ nhiều kiếp, Thiên nhãn của Ngài phát triển đến mức thù thắng, có thể chiếu rọi khắp tất cả các thế giới vô biên. Trong một khoảnh khắc, Ngài nhìn lên không gian rộng lớn, và vô số tinh vân, thiên hà, hàng tỷ ngôi sao sáng lấp lánh hiện ra trước mắt Ngài. Vũ trụ dường như nằm gọn trong một tia nhìn sâu sắc. Ngài nhận ra rằng, ở bất kỳ nơi đâu, đều có sự hiện diện của chúng sinh, từ các hành tinh xa xôi, biển cả rộng lớn, đến những đồi núi, sa mạc nắng cháy. Ngay cả một giọt nước nhỏ bé cũng chứa đựng một thế giới đầy sinh vật.

Tuy nhiên, dù sự sống phong phú và đa dạng, Ngài cũng nhận thấy nỗi khổ đau bao trùm cuộc đời của chúng sinh. Ngài nhìn thấy sự lưu chuyển của chúng sinh trong vòng luân hồi sinh tử: từ các tầng trời, cõi người, đến cõi quỷ thần, súc sinh, và địa ngục. Tất cả đều bị chi phối bởi nghiệp lực thiện ác của mình. Những ai tu hành và làm việc thiện thì sẽ được quả báo tốt đẹp, sinh vào nơi an vui hạnh phúc. Còn những kẻ làm ác sẽ phải chịu khổ đau, thậm chí phải đọa đày vào địa ngục, chịu đựng sự tra tấn khủng khiếp để trả quả.

Ngài còn thấy rằng, một hành động dù nhỏ, nếu sai khác trong một ý niệm vi tế, cũng có thể dẫn đến quả báo hoàn toàn khác biệt. Có những người làm việc thiện nhưng tâm tham tiếc, nên được quả báo giàu có nhưng sống rất kham khổ, hà tiện. Có người làm việc thiện nhưng không xuất phát từ đạo đức, nên khi phước báo đến, họ vẫn sống đầy mưu mô ích kỷ và phải chịu đau khổ trong kiếp sau. Cũng có những người làm việc tốt nhưng thiếu kiên trì, vì một phút nóng nảy mà bỏ cuộc, dẫn đến thất bại trong kiếp sau.

Tuy nhiên, Ngài cũng nhận ra rằng dù chúng sinh có được phước báu, sống trong cõi trời cao quý, thì tất cả đều chỉ là vô thường, tạm bợ. Cuối cùng, vẫn phải đối mặt với khổ đau. Chúng sinh sinh ra rồi chết đi, cứ luân hồi tái sinh vô số kiếp mà không biết lối thoát. Chỉ những ai tu hành theo Chánh Pháp của Đức Phật mới có con đường giải thoát, đạt được hạnh phúc vĩnh hằng.

Với Thiên nhãn vi diệu, Tôn giả Xa Câu Lê nhìn thấy sâu sắc vào tâm hồn của chúng sinh, nhận ra những nhân quả vi tế ẩn sâu trong từng hành động, từng ý niệm. Nhờ lòng từ bi vô lượng, Ngài đã dùng Thiên nhãn để cứu độ vô số chúng sinh trong khắp pháp giới.

Vì vậy, một lần, giữa đại hội Tăng đoàn, Đức Phật đã khen ngợi Tôn giả Xa Câu Lê:
“Trong các đệ tử Ni của Như Lai, người thành tựu Thiên nhãn đệ nhất, nhìn thấy không gian vô hạn mà không gặp trở ngại, chính là Tỳ kheo Ni Xa Câu Lê.”

Theo lời Đức Phật, từ hơn một trăm nghìn đại kiếp trước, khi Đức Phật Thắng Liên Hoa (Padumuttara) thị hiện, Tôn giả Xa Câu Lê đã phát nguyện thành tựu Thiên nhãn tối thắng và được Đức Phật thọ ký. Trong các kiếp tái sinh, Ngài luôn tích lũy công đức, cúng dường và hỗ trợ Tam Bảo. Ngài tu hành, giữ giới hạnh thanh tịnh, luôn cúng dường đèn nến thắp sáng tháp thờ Phật, không ngại vất vả mang ánh sáng đến cho chúng sinh.

Nhờ công đức này, Ngài được sống trong hạnh phúc và ánh sáng suốt đời. Nếu sinh vào cõi trời, Ngài đạt Thiên nhãn thù thắng; nếu sinh vào cõi người, Ngài có đôi mắt đẹp và luôn được phước báu, không bao giờ phải sống trong bóng tối.

Tôn giả Ni Xa Câu Lê – thiên nhãn đệ nhất ni đoàn

Sau khi xuất gia, Tôn giả Xa Câu Lê được các bậc Trưởng lão hướng dẫn về thiền định và những phép tắc của một Tỳ kheo. Ngài tinh tấn tu hành, nghiêm túc thực hành các phương pháp thiền.

Không lâu sau, vào một đêm vắng lặng, Tôn giả đi vào sâu trong thiền định. Đến giữa đêm, trí tuệ của Ngài bừng sáng, xóa tan mọi vô minh, và Ngài chứng đắc quả vị A La Hán, đạt đến sự giác ngộ hoàn toàn.

Nhờ nhân duyên nhiều đời, Thiên nhãn của Ngài đạt được năng lực phi thường, có thể nhìn thấy vô số thế giới trong vũ trụ.

Lúc ấy, Ngài nhìn vào không gian vô tận, và lập tức vô số tinh vân, thiên hà, hàng tỷ ngôi sao xuất hiện trước mắt Ngài. Toàn bộ vũ trụ như thu gọn lại trong một tia nhìn. Ngài nhận ra rằng, ở bất kỳ nơi đâu, đều có sự hiện diện của chúng sinh: từ những hành tinh xa xôi, biển rộng, đồi núi đến sa mạc nắng gắt. Ngay cả trong một giọt nước nhỏ cũng chứa đựng cả thế giới của vô số sinh vật nhỏ bé. Cuộc sống rất đa dạng, phong phú, nhưng cũng tràn ngập nỗi khổ.

Ngài nhìn thấy sự chuyển sinh của chúng sinh trong vòng luân hồi. Từ các cõi trời, cõi người, đến các cõi khác như súc sinh, quỷ thần, và địa ngục, tất cả đều do nghiệp lực chi phối. Những ai tu hành và làm điều thiện sẽ nhận được quả báo tốt đẹp và sống trong hạnh phúc. Ngược lại, những ai làm điều ác sẽ chịu khổ đau, thậm chí phải chịu đựng những hình phạt nghiêm khắc trong các cảnh giới thấp hơn. Luật Nhân quả luôn công bằng, không chừa một ai.

Nhờ Thiên nhãn thù thắng, Tôn giả nhìn thấy những nhân quả vi tế và sâu sắc. Một hành động, dù nhỏ, cũng có thể dẫn đến quả báo hoàn toàn khác biệt. Ngài thấy rằng nhiều người làm việc thiện nhưng với tâm tham tiếc, hoặc không xuất phát từ đạo đức chân chính, nên dù được phước báo, họ vẫn sống trong đau khổ và mưu toan ích kỷ. Một số người làm việc tốt nhưng thiếu kiên nhẫn, chỉ vì một phút nóng giận mà mọi công đức bị tan biến. Mọi sự sai biệt trong cuộc sống đều do những nhân đã gieo trong quá khứ.

Ngài cũng nhận thấy rằng dù chúng sinh có được hưởng phước báu trong cõi trời, đó cũng chỉ là tạm thời, vì tất cả đều vô thường. Cuối cùng, họ cũng phải đối diện với khổ đau. Chúng sinh cứ mãi tái sinh qua nhiều kiếp, trôi lăn trong vòng sinh tử mà không tìm được lối thoát. Chỉ những ai thực sự hiểu và tu hành theo Chánh Pháp mới có thể tìm được con đường dẫn đến hạnh phúc vĩnh cửu.