Tìm hiểu về Vi Đà Hộ Pháp: Vị thần hộ trì chánh Pháp

Theo kinh điển và truyền thuyết, Vi Đà Hộ Pháp vốn là Thất Kiện Đà trong Bà La Môn giáo, sau được Phật giáo Đại Thừa tiếp nhận, trở thành vị Hộ pháp đặc thù. Ngài nổi danh bởi khả năng phi nhanh như chớp, từng lập công lớn khi đuổi bắt quỷ La Sát ăn trộm răng Phật, trả lại cho Đế Thích Thiên. Từ đó, Vi Đà được tôn xưng là vị hộ vệ linh tháp, bảo hộ xá lợi Phật và được thờ phụng rộng rãi trong các chùa chiền.

Bài viết sau sẽ giúp bạn tìm hiểu rõ hơn về nguồn gốc, truyền thuyết, ý nghĩa và hình tượng Vi Đà Hộ Pháp trong Phật giáo, từ đó thấy được vai trò quan trọng của Ngài trong niềm tin tâm linh của hàng triệu Phật tử.

Sự tích và truyền thuyết về Vi Đà Hộ Pháp

Trong dân gian và kinh điển, có nhiều câu chuyện gắn liền với Vi Đà Hộ Pháp. Nổi bật nhất là câu chuyện liên quan đến xá lợi Phật:

Sau khi Đức Phật Thích Ca nhập Niết Bàn, chư Thiên và chư vương bàn việc hỏa thiêu nhục thân để nhặt xá lợi thờ trong tháp. Lúc ấy, Đế Thích Thiên được Đức Phật chấp thuận mang một chiếc răng Phật về thờ. Tuy nhiên, có quỷ La Sát rình rập, lợi dụng lúc Đế Thích sơ hở mà đánh cắp chiếc răng quý.

Ngài Vi Đà trông thấy, liền đuổi theo nhanh như chớp, bắt được quỷ La Sát và lấy lại răng Phật. Hành động này khiến chư Thiên vô cùng tán thán, từ đó Ngài được giao trọng trách canh giữ xá lợi và bảo vệ tháp Phật.

Ngoài ra, truyền thuyết còn kể về Vi Côn tướng quân, một vị thiên tướng từng hiện thân cảm ứng với Luật sư Đạo Tuyên – một cao tăng thời Đường. Vì lòng thành hộ trì chính pháp, Vi Côn được xem như sự hóa thân của Vi Đà, càng làm cho hình tượng Hộ pháp này thêm phần thiêng liêng.

Vi Đà trong các kinh điển và tư liệu Phật giáo

Các kinh điển như Kinh Kim Quang Minh Tối Thắng Vương, Kinh Đại Bảo Tích, và một số bản chú giải trong Kinh Pháp Hoa đều có đề cập đến Vi Đà Tôn Thiên như một vị thần hộ trì Tam Bảo.

Trong Kinh Kim Quang Minh, Ngài được nhắc đến như một trong tám vị thần tướng (Thiên Long Bát Bộ) có nhiệm vụ bảo vệ chánh pháp, hộ trì các quốc vương hộ pháp và người tu hành chân chính.

Còn theo Kinh Đại Bảo Tích, Vi Đà Hộ Pháp được Đức Phật giao phó trọng trách “thường hộ trì người trì kinh, người thọ giới và các tháp Phật”. Như vậy, Ngài vừa là vị thần bảo vệ chánh pháp, vừa là người gìn giữ sự thanh tịnh của đạo tràng.

Một số kinh Mật tông và Nghi lễ Mật giáo Trung Hoa cũng tôn Vi Đà là Kim Cang Hộ Pháp, đứng đầu trong hàng Thập nhị Hộ Pháp Thiên – những vị thần canh giữ mười phương thế giới và ngăn chặn ma chướng xâm phạm Phật pháp.

Sự xuất hiện trong truyền thống Trung Hoa và Việt Nam

Tại Trung Hoa, Vi Đà Hộ Pháp được biết đến với danh xưng Vi Đà Tôn Thiên (韋馱尊天). Các bản kinh dịch từ thời Đường đã mô tả Ngài với dung mạo trẻ trung, uy nghi, cầm kiếm hướng lên trời, biểu trưng cho tinh thần hộ trì và trung thành với Phật pháp.
Các chùa ở Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam đều tạc tượng Vi Đà Hộ Pháp đứng bên phải chính điện, mặt hướng vào tượng Phật, thể hiện sự canh giữ, trung thành và luôn sẵn sàng bảo vệ chánh pháp.

Ở Việt Nam, hình tượng Vi Đà được thờ phổ biến từ thời Lý – Trần, gắn liền với tín ngưỡng hộ pháp và bảo vệ đạo tràng. Trong nhiều chùa cổ như chùa Bút Tháp (Bắc Ninh), chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang), chùa Thiên Mụ (Huế), đều có tượng Vi Đà với vẻ mặt từ hòa nhưng đầy khí chất uy nghi của một vị tướng Phật giáo.

Hình tượng Vi Đà Hộ Pháp trong chùa chiền

Khi bước vào các ngôi chùa ở Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, ta thường thấy tượng Vi Đà Hộ Pháp đặt ở bên phải chính điện.

• Hình tướng: dung mạo hiền hòa, oai nghiêm, mặc giáp trụ như một vị võ tướng.
• Tư thế: tay cầm kiếm hoặc chống chày Kim Cang, đứng thẳng bảo vệ chính điện.
• Đối diện: bên trái thường là tượng Tiêu Diện Đại Sĩ (ông Tiêu), mang dáng vẻ dữ dằn.

Ở một số ngôi chùa khác, tượng Vi Đà còn được đặt chung với Sangharama (Già Lam Hộ pháp), vốn là hình tượng Quan Vũ (Quan Thánh Đế Quân) được Phật giáo tôn thờ.

Hình tượng Vi Đà vì thế vừa mang tính biểu tượng hộ pháp, vừa tạo cảm giác bình an, che chở cho người bước vào cửa chùa.

Vai trò và ý nghĩa tín ngưỡng của Vi Đà Hộ Pháp

Trong niềm tin Phật giáo, Vi Đà Hộ Pháp mang nhiều ý nghĩa quan trọng:

1. Hộ trì Phật pháp: Vi Đà là vị thần bảo vệ chính pháp, hàng phục ngoại đạo, giữ gìn sự thanh tịnh của Tam Bảo.
2. Trấn giữ linh tháp: Xuất phát từ truyền thuyết giữ răng Phật, Ngài trở thành biểu tượng bảo vệ xá lợi và tháp Phật.
3. Trừ tà ma: Dung mạo hiền hòa nhưng uy nghiêm, tượng trưng cho sức mạnh có thể xua đuổi quỷ dữ và chướng ngại.
4. Bảo hộ Phật tử: Được xem như vị thần che chở cho người tu tập, giúp Phật tử an tâm hành đạo.

Vi Đà Hộ Pháp trong đời sống Phật tử ngày nay

Ngày nay, trong đời sống tín ngưỡng của Phật tử Việt Nam, Vi Đà vẫn là vị hộ pháp quen thuộc.

• Trong chùa: tượng Vi Đà hiện diện ở hầu hết các ngôi chùa lớn nhỏ, từ Bắc đến Nam.
• Trong nghi lễ: Phật tử thường dâng hương cúng dường Vi Đà trong các thời khóa sáng chiều, cầu sự hộ trì.
• Trong niềm tin: Vi Đà là biểu tượng của sự bảo vệ, giúp Phật tử vững tâm tu học, tránh xa tà ma, ác nghiệp.

Không chỉ vậy, hình tượng Vi Đà còn phản ánh tinh thần từ bi – trí tuệ – oai nghiêm của Phật giáo, luôn kết hợp hài hòa giữa hiền hòa và sức mạnh để bảo vệ chính pháp.

Kết luận

Vi Đà Hộ Pháp không chỉ là một nhân vật trong truyền thuyết, mà đã trở thành một biểu tượng của Phật giáo Đại Thừa. Ngài là sự tổng hòa từ Vi Đà Thiên, Mật Tích Kim Cang và Vi Côn tướng quân, hợp lại thành một vị thần hộ pháp đặc thù.

Trải qua hàng nghìn năm, hình tượng Vi Đà vẫn hiện diện trong các ngôi chùa, là niềm tin, là sự che chở cho hàng triệu Phật tử. Khi chiêm ngưỡng tượng Vi Đà hiền hòa nhưng uy nghiêm, ta không chỉ cảm thấy an lòng, mà còn được nhắc nhở rằng: bảo vệ chính pháp, giữ gìn thiện tâm cũng chính là cách mỗi người trở thành “hộ pháp” cho chính mình và cho cộng đồng.

Ngoài ra để tìm hiểu thêm những kiến thức về Phật giáo mời Quý độc giả theo dõi chuyên mục Kiến thức Phật giáo