Trào lưu ăn chay lên ngôi mạnh mẽ

Sau 2 năm chứng kiến những tàn phá mạnh mẽ của đại dịch COVID-19 tới đời sống vật chất và tinh thần của toàn thế giới, nhân loại có xu hướng tìm về lối sống gần gũi với tự nhiên, tiêu thụ những thực phẩm lành mạnh và chăm sóc sức khỏe tinh thần. Bên cạnh những từ khóa nổi bật về lối sống như chánh niệm, tỉnh thức, thì “ăn chay” cũng là một từ khóa được nhiều người quan tâm trong vài năm trở lại đây. 

Theo một thống kê được đăng tải trên tờ “Người Lao Động”, Việt Nam hiện có 10% dân số (khoảng 9-10 triệu người) ăn chay, thuộc nhóm trung bình cao của thế giới. Người ăn chay giờ đây không bó hẹp trong phạm vi tôn giáo, tín ngưỡng, mà còn vì nhiều lí do như làm đẹp, bảo vệ sức khỏe,…hoặc những mục tiêu to lớn hơn như bảo vệ động vật, bảo vệ môi trường.

Khi được hỏi về lí do theo đuổi lối sống ăn chay, Thu Uyên – một nhân viên văn phòng đang sinh sống tại Hà Nội chia sẻ: “Từ đầu năm 2019, mình bắt đầu đưa các món chay vào thực đơn hàng ngày một cách từ từ. Mình ăn chay vì mong muốn bảo vệ động vật và giảm thiểu nguy cơ bệnh tật từ nguồn đạm động vật. Hiện nay ngoài tự nấu nướng, trên thị trường cũng có nhiều quán ăn chay với giá cả hợp lý, không gian hiện đại phù hợp với người trẻ muốn check-in mỗi khi đi ăn như mình, khiến việc ăn chay của mình trở nên dễ dàng và thú vị hơn.”

Ngoài ra, nhờ sự phủ sóng rộng rãi của internet và các trang mạng xã hội như Facebook, TikTok,…không khó để người trẻ tìm hiểu và được truyền cảm hứng ăn chay lành mạnh từ những người nổi tiếng, KOLs hay các hội nhóm về dinh dưỡng, ăn chay. Nhiều công thức món chay hiện đại cũng được biến tấu hấp dẫn, phù hợp với thị hiếu và dễ làm tại nhà, thu hút nhiều người trẻ trải nghiệm ăn chay và lựa chọn làm lối sống theo đuổi lâu dài.

Ăn chay đúng đem lại những lợi ích gì?

Một trong những lí do khiến ăn chay trở thành một trào lưu mạnh mẽ là bởi lối sống này thực sự đem lại nhiều lợi ích cho người ăn. Lợi ích ở đây nằm ở cả THÂN và TÂM của người ăn, cụ thể là:

Về thân: Theo kết luận của Viện Dinh dưỡng và Dinh dưỡng học (Academy of Nutrition and Dietetics, Hoa Kỳ), một chế độ ăn chay đúng cách, lành mạnh sẽ đem lại nhiều lợi ích về sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật. Việc cắt bỏ đạm động vật trong chế độ ăn, thay vào đó là nguồn đạm thực vật giúp người ăn phòng ngừa những căn bệnh gắn liền với lối sống hiện đại như: Béo phì, cao huyết áp, tiểu đường, hen suyễn hay ung thư. Bên cạnh đó, ăn chay còn là liệu pháp làm đẹp sâu từ bên trong, bởi các món ăn chay thường được làm từ rau củ quả chứa nhiều vitamin, chất xơ và khoáng chất, giúp làm chậm quá trình lão hóa của da.

Về tâm: Theo nghiên cứu của Đại học Benedictine, chế độ ăn chay có khả năng giúp cải thiện tâm trạng đáng kể, nhờ vào việc cắt bỏ hoàn toàn lượng axit arachidonic (chất tạo cảm giác buồn phiền, bực bội) từ thịt động vật. Ngoài ra, khoa học đã có nhiều khảo sát và nghiên cứu chứng minh rằng, người ăn chay còn giảm thiểu tình trạng căng thẳng, lo âu thông qua việc điều hòa lượng hormone trong cơ thể tốt hơn so với người không ăn chay. 

Bên cạnh đó, nếu bạn là người quan tâm sâu sắc tới đạo đức trong ngành chế biến thực phẩm, bảo vệ động vật và bảo vệ môi trường, việc không tiêu thụ sản phẩm ăn uống có nguồn gốc động vật sẽ giúp bạn hiện thực hóa lý tưởng sống, từ đó cải thiện tâm trạng. 

Mặt trái của ăn chay

Tuy nhiên, trào lưu tưởng chừng rất nhân văn và lành mạnh này cũng vấp phải không ít tranh cãi từ khắp nơi trên thế giới. Trường đại học Carnegie Mellon tại Mỹ đã công bố nghiên cứu rằng: Nếu lan rộng việc cắt bỏ hoàn toàn thịt khỏi chế độ ăn, người dân sẽ gây hại nhiều hơn cho môi trường và nền kinh tế thay vì bảo vệ nó. Nghiên cứu này còn cho thấy, quá trình sản xuất, tiêu thụ và bảo quản thực phẩm chay tiêu tốn nhiều nhiên liệu và có lượng khí thải lớn hơn nhiều so với những gì được công bố trên truyền thông.

Về mặt sức khỏe, nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng ăn chay không đúng cách, hoặc quá nghiêm ngặt sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, đặc biệt là phụ nữ. Nhiều báo cáo khoa học chỉ ra rằng, chế độ ăn thuần chay có liên quan mật thiết tới tình trạng thiếu chất dinh dưỡng, suy giảm trí nhớ, đột quỵ, rụng tóc hay trầm cảm,…

Đạo Phật dạy gì về ăn chay?

Một hiểu lầm thường thấy về ăn chay là: Ăn chay là theo đạo Phật. Sự thật là, Phật giáo nguyên thủy không đặt thành vấn đề ăn chay, ăn mặn. Nếu bạn còn đang băn khoăn lựa chọn lối sống cho mình, bạn có thể nhớ tới lời răn này của đạo Phật: 

“Sự giải thoát không phải do nơi ăn, mà là do nơi thanh tịnh ba nghiệp thân, khẩu và ý”. 

Điều này có nghĩa là: Một người sẽ chỉ trở nên tốt hơn nếu biết tu thân, khẩu (lời nói), ý (suy nghĩ). Chuyện ăn uống chỉ là phương tiện để con người tu sửa tâm tính. Với người tu hành, ăn chay là bài tập giảm bớt lòng tham trong ăn uống, quay về với những gì đơn sơ, khiêm nhường. Người ăn chay mà làm việc ác, lòng nhiều suy nghĩ đố kị, sân hận thì ăn chay bao nhiêu cũng vô ích. 

Tạm kết

Nói tóm lại, không có chế độ ăn nào là hoàn hảo tuyệt đối, do vậy, hãy cân nhắc kỹ những lợi ích và rủi ro của một lối sống trước khi áp dụng nó hàng ngày. Ăn chay sẽ tốt nhất khi bạn ăn đúng, ăn đủ và thực hành chánh niệm khi ăn. Còn nếu áp dụng một cách máy móc, thiếu khoa học, bạn sẽ gặp phải những hậu quả về sức khỏe, tâm lý, và khó có thể đi bền với lối sống này.